اثر تاريخ كاشت بر عملكرد دانه ژنوتيپ‌هاي سويا و تعيين آستانه تنش درجه حرارت در شرايط شمال خوزستان

Effect of Sowing Date on Seed Yield of Soybean Genotypes and Determination of Threshold of Temperature Stress in North Khouzestan Conditions

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت و تنش گرماي ناشي از آن بر عملكرد ژنوتيپ‌هاي سويا، آزمايشي در دو سال زراعي (85-1384) در مركز تحقيقات كشاورزي صفي‌آباد دزفول اجرا شد.آزمايش به صورت كرت‌هاي نواري در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. كرت‌هاي عمودي شامل تاريخ كاشت در چهار سطح (18 خرداد، اول تير، 15 تير و 29 تير) و كرت‌هاي افقي شامل ژنوتيپ هاي سويا در دوازده سطح (Sahar، L14، 5ECNE، Williams × TN4.94، Katoul، Safiabadi، Williams، LD8149، L17، 504، TN5.95 × Hack و Telar) بودند. مقايسه ميانگين‌هاي مربوط به تاريخ كاشت در دو سال آزمايش نشان داد كه بيشترين (3243 كيلوگرم در هكتار) و كمترين (2452 كيلوگرم در هكتار) عملكرد دانه به ترتيب در تاريخ كاشت‌هاي چهارم (29 تير) و اول (18 خرداد) به دست آمدند. در ميان ژنوتيپ‌هاي مورد آزمايش نيز بيشترين (3171 كيلوگرم در هكتار) و كمترين (2206 كيلوگرم در هكتار) عملكرد دانه به ترتيب به ژنوتيپ‌هاي Safiabadi و Williams اختصاص يافت. درجه حرارت آستانه تنش حرارتي براي هر ژنوتيپ به طور جداگانه محاسبه شد و ميانگين آن‌ها كه معادل 7/39 درجه سانتي‌گراد بود به عنوان درجه حرارت آستانه تنش در منطقه شمال خوزستان تعيين شد. با توجه به نتايج به دست آمده از اين پژوهش مي‏توان كاشت سويا در اواخر تير را در منطقه شمال خوزستان توصيه كرد.

To study the effects of sowing date and heat stress on seed yield of soybean genotypes, a field experiment was conducted in 2005-06 at Safiabad Agricultural Research Center Dezful, Iran. The experiment design was strip block arrangment in complete randomized block Design with three replications. Vertical plots consisted of four levels of planting date (8 June, 22 June, 6 July and 20 July) and horizental plots were twelve soybean genotypes (L14, Sahar, 504, L17, LD8149, Williams, Safiabadi, Katoul, Williams × TN4.94, 5WCNE, BP and TN5.95 × Hack). Mean comparison of sowing date showed that the highest (3243 kgha-1) and the lowest (2452 kgha-1) seed yield were achieved in 20 July and 8 June, respectively. The highest (3171 kgha-1) and the lowest (2206 kgha-1) seed yield were obtained from Safiabadi and Williams genotypes, respectively. The threshold of temperature stress was calculated for each genotype and the average of 39.7°C determined as threshold of temperature stress. Based on the results of the present study, sowing of soybean in late July can be recommended for North Khouzestan areas.