ارزيابي تغييرات شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد ژنوتيپ‌هاي لوبيا در شرايط تنش كمبود آب

Assessment of Variation in Physiological Growth Indices in Common Bean Genotypes Under Water Deficit Condition

اين پژوهش براي ارزيابي اثر كمبود آب بر رشد، عملكرد و تعيين روابط شاخص‌هاي رشد در ژنوتيپ‌هاي لوبيا اجرا شد. آزمايش به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در چهار تكرار و در دو شرايط آبياري نرمال و محدود با هشت ژنوتيپ (WA4502-1، WA4531-17، D81083،AND1007، اختر، COS16، MCD4011، و KS21486) در سال‌هاي 1388 و 1389 در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در كرج انجام شد. نتايج نشان داد كه كمبود آب موجب كاهش محسوس شاخص سطح برگ (LAI) در كليه ژنوتيپ‌ها شد. در شرايط تنش، تا اوايل پر شدن نيام‌ها لاين لوبيا قرمز AND1007 از شاخص سطح برگ بيشتري نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برخوردار بود ولي در اواخر پر شدن نيام‌ها لاين WA4502-1 برتري پيدا كرد. لاين AND1007 از سرعت رشد محصول (CGR) بالاتري نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برخوردار بود. عملكرد دانه بر اثر تنش كمبود آب 50 درصد كاهش نشان داد. درصد افت عملكرد متاثر از تنش در لاين‌هاي D81083 و AND1007 به ترتيب بيشترين و كمترين بود. بازتاب‌هاي فيزيولوژيكي ژنوتيپ‌‌هاي مورد بررسي از نظر ميزان حساسيت و تحمل خشكي در شرايط اين آزمايش متفاوت بود. در اين پژوهش، شدت تنش خشكي برابر 50/0 بود. بر اساس شاخص‌هاي DTI، DSI، MP و GMP لاين‌هاي AND1007، COS16 و MCD4011 برتر بودند. به طور كلي، بر اساس نتايج آزمايش انواع لوبيا سفيد نسبت به تنش خشكي حساس‌تر از انواع قرمز و چيتي بودند.

To evaluate the effect of water deficit stress on growth, yield and relationship between growth indices in common bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes, two field studies were performed as split plot arrangement in randomized complete block design with four replications in 2009 and 2010 in Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran. Eight genotype (WA4502-1, WA4531-17, D81083, AND1007, Akhtar, COS16, MCD4011, and KS21486) were studied under two irrigation regimes; normal and water deficit conditions. Results showed that water shortage caused significant decrease in LAI in all genotypes. In stress condition, until early pod filling duration (PFD), AND1007 had higher LAI than other genotypes, however by the end of this stage WA4502-1 was superior. AND1007 genotype had higher CGR than others. Water deficit caused 50% reduction in seed yield. Seed yield loss (%) by drought in AND1007 and D81083 genotypes was the highest and the lowest, respectively. Physiological responses of evaluated genotypes varied in terms of drought tolerance or sensitivity. In this study, drought intensity index (DII) was 0.50. AND1007, COS16 and MCD4011 genotypes were more tolerant based on DTI, DSI, MP and GMP. Generally, white bean genotypes were more drought sensitive than the red and chitti genotypes.