مطالعه پتروگرافي، ژئوشيمي و تعيين خاستگاه سنگ‌هاي بازالتي شمال‌شرق قروه (كردستان)

The study of petrography, geochemistry and petrogenesis of the basaltic rocks, NE-Qorveh (Kurdistan)

در شمال‌شرق استان كردستان، تعداد زيادی مخروط آتشفشانی وجود دارد كه تركيب آنها بازالتی است. بررسی‌های پتروگرافی مشخص می‌كند در اين سنگ‌ها كلينوپيروكسن و اليوين به صورت فنوكريست و پلاژيوكلاز و پيروكسن به شكل ريزبلور هستند و فضای بين آنها را كانی‌های اپاك و شيشه قهوه‌ای رنگی پُر كرده است. پيروكسن‌های دارای منطقه‌بندی‌ تركيبی و بافت غربالی در آنها نشانه‌هايی از آلايش پوسته‌ای و ناتعادلی ماگمايی محسوب می‌شود. سرشت ماگمايی اين سنگ‌ها آلكالن است و در نورم 5 تا 14 درصد نفلين دارد. نمودارهای هاركر بيانگر وقوع فرآيند تبلور تفريقی است. به طوری كه كاهش MgO با كاهش CaO، Cr، FeO، Ni و TiO2 و افزايش SiO2 سازگار است. ويژگی‌های ژئوشيميايی نظير: غنی‌شدگی از LILE، محتوای بالای LREE، آنومالی منفی Nb، Ta و Y، آنومالی مثبت Ba، Pb و Th، غنی‌شدگی در Th/Yb، گويای آن است كه اين گدازه‌های بازالتی از يك منبع گوشته‌ای ليتوسفريك غنی شده در نتيجه عملكرد سيالات فرورانشی منشأ گرفته‌اند. با تكيه بر نمودارهای متمايز كننده محيط تكتونيكی، سنگ‌های آتشفشانی مطالعه شده در يك محيط كشش درون قاره پس از برخورد قرار گرفته‌اند. مقادير بالای (Tb/Yb)N و (La/Yb)N و مقادير ناهنجاری Nb (بين 37/0 تا 98/0) نشان می‌دهد اين ماگما از يك منبع گارنت‌لرزوليتی به وجود آمده است.

In the northeastern part of Kurdistan province, there are many volcanic cones that are basaltic in composition. Petrographic investigations reveal these rocks are dominated by clinopyroxene and olivine phenocrysts and plagioclase and pyroxene micro crystals, while space between them is filled by opaque mineral and brown glass. The presence of zoned pyroxenes and sieve texture in these rocks are evidences of crustal contamination and magmatic unequilibrium. The studied rocks with 5-14% normative nepheline are alkaline nature. On Harker diagrams fractional crystallization is indicated by MgO decreasing while CaO, FeO, Ni, TiO2 and Cr and SiO2 increase. On discriminated diagrams the tectonic environment of the samples is inter continental extensional zone. Geochemical characteristics such as LILE, LREE enrichment, Nb, Ta and Y negative anomalies, positive anomalies of Ba, Pb, Th and Th/Yb enrichment suggest that the basaltic lavas studied derived from lithospheric mantle that contaminated by subduction fluids. Also, Zr/Hf and Hf/La ratios are evidence for upper crustal contamination. High (Th/Yb)N, (La/Yb)N and high Nb anomaly (0.37-0.98) show that the magma generated from a garnet lherzolitic source.