اثر موقعيت زمين‎نما و كاربري اراضي بر خصوصيات فيزيكي، شيميايي و تنفس ميكروبي خاك در منطقه لردگان استان چهارمحال و بختياري

The effect of landscape position and land use on chemical, physical properties and microbial respiration of soils on Lordegan county in Chaharmahal-Va-Bakhtiari province

بهره‌گيري از سامانه‌هاي مختلف خاك‌ورزي پس از تغيير ناآگاهانه و غير‌علمي كاربري اراضي باعث ايجاد تغييراتي در خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك به‌خصوص در مناطق پرشيب كوهستاني مي‌شود. اين پژوهش با هدف بررسي اثر موقعيت شيب و كاربري اراضي بر خصوصيات فيزيكي، شيميايي و تنفس ميكروبي خاك در اراضي تپه‎ماهوري لردگان و در دو كاربري ديم و جنگل انجام شده است. بدين منظور، نمونه‌هايي از يك تپه با پنج موقعيت شيب (قله شيب، شانه شيب، شيب پشتي، پاي شيب و انتهاي شيب) در دو كاربري جنگل و ديم جمع‌آوري شد. نتايج نشان داد كه مقدار پتاسيم قابل جذب، درصد رس، نيتروژن كل، درصد كربن آلي و مقدار فسفر قابل جذب در هر دو كاربري از بالاي شيب به‌سمت پايين شيب و مقدار ظرفيت تبادل كاتيوني خاك در كاربري جنگل از قله شيب به‌سمت انتهاي شيب افزايش يافت. مقايسه ميانگين شاخص تنفس ميكروبي خاك در دو كاربري جنگل و ديم نشانگر بالا بودن ميزان تنفس ميكروبي خاك در كاربري جنگل نسبت به كاربري ديم بود كه در هر دو كاربري به‌سمت پايين شيب افزايش مي‌يافت، كه مي‌توان دليل اين امر را به تجمع مواد آلي در قسمت‌هاي پايين شيب نسبت داد. نتايج كلي نشان داد كه پستي و بلندي، موقعيت شيب و استفاده از زمين باعث ايجاد تغييراتي در برخي خصوصيات فيزيكي، شيميايي و تنفس ميكروبي خاك مي‌شود. جنگل‌تراشي و به دنبال آن كشت و كار درزمين باعث كاهش كيفيت خاك و ايجاد تغييراتي بر برخي خصوصيات خاك مي‌شود.

Adopting different systems in soil cultivation after ignorant and non-scientific approaches regarding land use change leads to physical and chemical changes in soil properties especially in agricultural lands on steep slops. This research has been done by the aim of study of landscape position and landuse on physicochemical soil properties and microbial respiration of soils on in Lordegan hill-land under two landuses: dryland and forest. In this way sample from a hill with five part of slope (including: summit, shoulder, back slope, foot slope, toe slope) in two kinds of land use, forest and dryland were collected. The results showed that available K and P, clay, total nitrogen, organic carbon content, in both of land use had been increase through the lower part of slope and CEC at forest land use had been increase of the summit to back slope. Soil pH in two kinds of land use decreasd from up to the down of the slope. Comparison of mean of microbial respiration index in both kinds of land use showed that more soil microbial respiration in forest land use than other, which in both, the two kinds of land use were increased through the lower part of slope because of accumulation of organic matter. Overall, relief, plant community, slope position and land-use are influence on soil erosion and leaching. It causes to change the chemical and physical soil propertiesand microbial respiration. Based on the results, deforest and land use changes to dryland use are a main factor to reduce soil quality, soil productivity, soil erosion.