بررسي نهادهاي حقوقي خانواده از منظر اخلاق اسلامي

Investigating Family Law Structures based on Islamic Ethics

بررسی نقش ارزش‌های اخلاقی به عنوان یكی از عناصر شكل‌دهنده‌ قواعد حقوق خانواده موضوع اصلی این مقاله است. این تحقیق بر آن است تا با بیان مفهوم ارزش‌های اخلاقی، مبانی حقوق اسلامی و راه‌های كشف علل و مبانی حقوق اسلامی به ارزش‌های اخلاقی به عنوان یكی از مبانی حقوق اسلامی و به ویژه، حقوق خانواده بپردازد. در این راستا سه مورد علقه زوجیت، مهریه و نفقه درنظر گرفته‌‌شده است. اراده‌ی خداوند مبنای حقوق اسلامی است و بقیه مبانی از اراده‌ی او سرچشمه می‌گیرند. عقل به ملازمه‌ی میان مبنابودن فطریات در وضع قوانین الهی و مبنابودن ارزش‌های اخلاقی، كه یكی از گرایش‌های فطری است، پی برده و كشف می‌كند كه ارزش‌های اخلاقی به عنوان یكی از گرایشات فطری در وضع قوانین شرعی نقش مبنایی دارد. اثبات این ملازمه توسط عقل و بررسی آیات و روایات، در حقوق خانواده كه نهادی مبتنی بر روابط میان انسان‌هاست، روشن‌تر است. عقل انسان به ملازمه‌ی میان مبنابودن فطریات در ایجاد علقه‌ی زوجیت و مبنابودن ارزش‌های اخلاقی، كه یكی از گرایش‌های فطری است، پی می‌برد. این كشف عقلی به طریق مشابه در مورد مهریه و نفقه نیز وجود دارد. به كمال‌رساندن ارزش‌های اخلاقی علت (مبنا) تشكیل و ایجاد خانواده (علقه زوجیت) است، بخشش و دادن هدیه از سوی مرد، كه یك ارزش اخلاقی است، مبنای مهریه است و مبنای نفقه نیز یك ارزش اخلاقی (ایثار و انفاق) است.

This article deals with moral value as one of the formal elements of the rules of family law. Through expressing the concept of moral values, bases of Islamic Law and discovering its causes, this study considers moral values as one of the bases of Islamic, and especially the family law. In this respect, three cases of parity, dowry and alimony have been studied. Human rationality recognizes the relationship between the human nature as basics in creating matrimonial relations, and the moral values, of human nature tendencies also as basis. This reasoning’s discovery also exists for concepts of dowry and alimony. The perfection of moral values is the reason (base) for the establishment of family (matrimonial relations), husband’s generosity and giving a present, (which is a moral value,) is the base of dowry, and the base of alimony is also a moral value (self devotion and nourishing).