نقد و تحليل روند تحقيقات و تأليفات در موضوع زنان در ايران

Critique and Analysis of Research Process in Women Issues in Iran

در میان تحقیقات علوم انسانی در ایران، موضوعات زنان، با آنكه دارای عناوین متنوع و متعددی است، ولی جزء رشته‌های نوپا و جدید محسوب می‌شود؛ ودر نظام علمی كشور، اهمیت این‌ دانش به لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مورد كم‌توجهی قرار‌گرفته ‌است. در مقاله حاضر، به بررسی‌ اجمالی تغییرات پدید آمده نسبت به جایگاه زنان در ایران، چالش‌ها و موضع‌گیری‌های دوگانه در مورد موضوعات مبتلا به آنان (مانند تناقصی تحصیل و اشتغال) پرداخته‌شده و ضرورت تولید و تنظیم الگوی سازمان‌یافته و متناسب با جامعه‌ی اسلامی ـ ایرانی به‌عنوان خلاء اصلی به‌خصوص در بخش‌های پژوهشی و تحقیقات علوم انسانی و مطالعات زنان، اشاره‌شده است. این مقاله، در برگیرنده‌ی گزارشی از طرح پژوهشی انجام‌گرفته در گروه بررسی مسائل زنانِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. در این پژوهش علاوه بر گزارش روند تحقیقات در موضوعات مربوط به زنان در بیست سال گذشته (1363-1383)، الگویی جامع شامل 27 متغیر سه بُعدی به‌عنوان شاخصه‌ی ارزیابی معرفی‌می‌شود كه این پژوهش را از تحقیقات مشابه آن متمایزمی‌نماید. یافته‌های تحقیق حاضر حاكی از آنند كه تحقیقات و تألیفات بیشتر در موضوعات فردی زنان، با پیروی از شرایط اجتماعی به‌جای نگرش به ابعاد توسعه‌ای از جمله محورهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بوده است؛ به علاوه، الگوی خاصی كه مبین سیر مشخص و حاكم بر جهت تحقیقات باشد، یافت نشد.

Amongst research topics in humanities in Iran, women studies, although carrying various issues and subjects, is considered as a new discipline , and therefore has received the least political, cultural, and economic attention in academic system of the country. With a quick look at the recent changes occurring in women’s status in Iran, the present paper tries to bring up some challenges and dual reactions in current women issues (i.e., the paradox of education and employment.) Besides, the need for the production of a new systematic model suitable for Islamic-Iranian society as the main ignored part in research work in humanities and Women studies is shown. The article contains a report of a research work carried on by the Women Studies Dep., of Institute of Humanities and Cultural Studies. In the research the methodology and process of publications related to women in a 20 years period (1984-2004) are analyzed by an index containing 27 variables (three dimensions) which makes the present study different from similar ones. The findings show that the published materials are mostly in women’s “individual issues” following social conditions, against the developmental and systematic political, cultural, and economic issues. Besides, a particular design or model showing the main objective in the studies was not found.