بيان‌ناپذيري تجربه‌هاي عرفاني از نگاه مولوي

Disability to Express Mystical Experiences in Mowlaviʹʹs Viewpoins

بدون ترديد يكي از موضوعات مورد اتّفاقِ تماميِ عرفاي شرق و غرب، اين است كه زبان براي بيان تجربه‌هاي عرفاني نارساست؛ يعني حقايق و مفاهيم بلند عرفاني كه براي اهل معرفت از طريق شهود حاصل مي‌شود، قابل بيان نيست. مولانا جلال‌الدّين نيز در مثنوي به اشكال مختلف همين حقيقت را به زيبايي تبيين كرده و عملاً تنگناي زبان را در بيان حقايق عرفاني نشان داده است. براي بيان حقايق و مفاهيم عرفاني، چهار مانعِ موضوع، متكلّم، كلام، و مستمع وجود دارد. لذا نگارنده در اين جستار سعي كرده است اين موانع چهارگانه را از نگاه مولانا در مثنوي نشان دهد. مولانا در مثنوي در مورد هريك از اين موانع به گستردگي سخن گفته است. امّا آنچه كه بيش از هر چيز او را آزار ميدهد و آن را مانع بيان حقايق و رموز الهي ميداند، مستمع ناآگاه است. بنابراين ميتوان گفت كه از بين موانع چهارگانه نامبرده، مانع مستمع بيش از موانع ديگر، مورد نظر مولانا بوده است و در مورد آن در مثنوي سخن گفته است.

Undoubtedly, the disability to express the mystical experiences is what all mystics in East or West have rigid consensus on; it means that mystical facts and high concepts obtained through intuition aren’t possible to be expressed. Jal?l al-D?n Muhammad Balkh?, Mowlavi has clearly explained in his masnavi the different forms of the issue and actually shows the literal difficulties to express mystical experiences. To express mystical facts and concepts there exist four barriers: subject, teller, speech, and listener. So the author, in present paper, tries to show Mowlana’s viewpoint about the above mentioned barriers in his Masnavi. Although he has extensively spoken about each of the barriers, but what has him hurt more than any other things and prevents him to express the listener the divine truths. So it can be said that listener has been the most important one out of the four main barriers, as Mowlavi believed, which made him to speak about in Masnavi.