نقد و تحليل رياليسم در ادبيّات داستاني ايران

A Critical Review and Analysis on Iranian Literary Fiction

ادبيّات داستاني را از منظرهاي گوناگوني ازجمله از ديدگاه مكاتب ادبي، مي‌توان نقد و تحليل كرد. در اين ميان، رياليسم كه گويي هماره از دغدغه‌هاي فكريِ بسياري از نويسندگان بوده، از اقبال بيشتري برخوردار بوده است. ادبيّات داستاني نوين ايران از همان نخستين تجربه‌هاي خود، دلبستگي خود را به رياليسم نشان داده است و غالب نويسندگان كوشيدند با نگاهي نقادانه، تصويرگر شرايط سياسي ـ اجتماعيِ روزگار خود باشند؛ هرچند رياليسم آنان، گاه با رمانتيسم و گاه با جلوه‌هايي از سوررياليسم و سمبوليسم تعديل مي‌شود. در پژوهش حاضر، پس از بيان خطوط اصلي و ويژگي‌هاي بنيادين رياليسم در ادبيّات داستاني، به نقد و تحليلِ تاثير و حضور رياليسم در ادبيّات داستاني ايران، از آغاز تا سال‌هاي پاياني دهه پنجاه پرداخته شده است. در اين بخش، تاكيد بر آن بوده است تا چگونگي و ميزان اقبال نويسندگان مطرح و شاخصِ ادبيّات داستاني ايران به رياليسم، تحليل و واكاوي شود؛ از‌اين‌رو، بسط مطالب به‌فراخور نوع رويكرد هر نويسنده به رياليسم و استمرار او در آفرينش داستان‌ها و رمان‌هاي واقع‌گرايانه است.

Literary fiction can be criticized and analyzed through different approaches and literary schools. Meanwhile, the most attention has been devoted to realism, as the most important and permanent intellectual concern of many writers. Iranian modern literary fiction has shown its affection to realism from the beginning, and most of Iranian writers have tried to illustrate the social-political situation of their period; however, their realism has occasionally been moderated by some features surrealism and symbolism. In present essay, after explaining the main principles of realism in fictional literature, we would have a critical review and analysis on the impact and presence of realism in Iranian fictional literature from its rise up to the end of 1970s. We emphasize on the quality and the amount of famous Iranian writers attention to realism; so it can be said that the expansion of the subjects has been accomplished upon each of the writers approach to realism and his perseverance in creating realistic novels and fictions.