سازه‌انگاري كلي‌گرا: رهيافتي جامع براي توضيح رفتارهاي سياست خارجي ايران

The Analysis of Iran’s Foreign Policy: A Holistic Constructivism Approach

یكی از چهارچوب‌های تحلیلی مناسب برای توضیح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، بعد از انقلاب اسلامی، چهارچوب تحلیلی «سازه‌انگاری كلی‌گرا» است. بر خلاف سازه‌انگاری سیستمی و داخلی، سازه‌انگاری كلی‌گرا به بررسی تأثیرات هر دو محیط هنجاری «داخلی» و «بین‌المللی» بر شكل‌گیری سیاست خارجی دولت‌ها می‌پردازد. ‌این مقاله بر آن است كه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، از یك سو، در سطح داخلی تحت‌تأثیر گفتمان‌های انقلاب و، از سوی دیگر، در سطح بین‌المللی تحت‌تأثیر فضای هنجاری صلح‌آمیز یا تهاجمی حاكم‌بر نظام بین‌الملل بوده است. از این‌رو، فهم ساختارهای گفتمانی و هنجاری جمهوری اسلامی ایران، از یك طرف، و فهم ماهیت محیط هنجاری نظام بین‌الملل، از طرف دیگر، لازمۀ تحلیلی مناسب از رفتار‌های سیاست خارجی ایرانِ بعد از انقلاب اسلامی است. به عبارتی، رفتارهای سیاست خارجی ایران برایندی از تعامل دو محیط هنجاری داخلی و بین‌المللی است. بر اساس سازه‌انگاری كلی‌گرا، این مقاله تلاش می‌كند تا چرایی تغییرات تاكتیكی در سیاست خارجی ایران در دوره‌های مختلف را توضیح دهد و فهم مناسبی از روابط تعارض‌آمیز و غیرتعارض‌آمیز ایران و غرب را به‌دست آورد.

Holistic constructivism is seemingly an appropriate theoretical framework to explain Iran’s foreign policy after the Islamic Revolution. Contrary to systemic and domestic constructivism, holistic constructivism is trying to investigate the effects of both internal and international normative environments on the construction of states’ foreign policies. This article argues that  Iran’s  foreign policy has on the one hand  been affected by ideational discourses of the Islamic Revolution, and on the other hand has been affected by aggressive and non aggressive  normative environments in the  international system. Thus, to understand Iran’s foreign policy in post- revolutionary era, it is necessary to consider normative and discourse structures of both domestic and international environments. It means that Iran’s foreign policy is resulted from the interaction between normative atmospheres at both domestic and international levels. Based on holistic constructivism, the article is trying to explain the tactical changes in Iran’s foreign policy and its confrontational and non-confrontational relations with the Western countries in different periods after the Islamic Revolution.