تحليلي آسيب‌شناسانه از ترجمان اسناد بالادستي جمهوري اسلامي ايران در برنامه‌هاي عملياتي: ملاحظاتي سياستي

A Problem-Oriented Analysis Of Operationalization of Meta Policy in Operational Programs: Policy Considerations

دولت‌ها از انواع سيستم‌هاي اجتماعي پيچيده محسوب مي‌شوند كه هدايت و كنترل اين نوع سيستم‌ها همواره با دشواري‌هاي فراواني همراه است. سياست مداران و خط‌مشي‌گذاران ملّي براي كسب نتايج مطلوب، مداخلات هدفمندي در اين سيستم‌ها دارند. تدوين و حاكم‌سازي اسناد بالادستي، گونه‌هايي از اين تلاش‌هاي هدفمند براي دستيابي به پيامدها و اثرات مورد انتظار در عرصه عملياتي است كه به منظور نيل به تغييرات ملموس، قابل‌مشاهده و برنامه‌ريزي‌شده صورت مي‌پذيرد، اما در فرآيند پياده‌سازي و عملياتي‌شدن اين اسناد بالادستي، چالش‌ها و مشكلاتي رخ مي‌دهد كه نتايج حاصله را متفاوت از دستاوردهاي مورد انتظار مي سازد. اين پژوهش با رويكردي تحليلي- انتقادي، بر اساس نظريه سيستم‌ها به واكاوي چالش‌هاي موجود در فرآيند عملياتي‌سازي اسناد كلان برنامه‌هاي عملياتي با تاكيد بر نظام جمهوري اسلامي ايران پرداخته و نشان مي‌دهد كه نتايج مورد انتظار از مداخلات هدفمند، چگونه ناكام مي‌مانند. در نهايت ضمن ارايه ملاحظات، پيشنهادهاي سياستي و اجرايي در اين راستا ارايه ‌گرديد. نتايج اين پژوهش حاكي از آن است كه تربيت مديران، متخصصان و دانش‌پژوهاني كه در حل و تحليل تناقض هاي كيفي- كمي در اسناد عالي و برنامه‌هاي معين و مقام اجرا توانايي كافي داشته باشند، بسيار مفيد خواهند بود؛ ضمن اينكه تاسيس نهادي براي رصد و پايش شاخص‌هاي كلان ملّي و نحوه عملياتي‌شدن اين شاخص‌ها و محوريت آن در سطح ملّي و بين دستگاه‌هاي دولتي و خصوصي ضروري است. بازتعريف شاخص هاي تركيبي مناسب، عملياتي‌سازي مناسب شاخص‌هاي آماري و كمي به منظور جلوگيري از تناقض‌هاي سياستي، اجرايي، همزباني و همزماني در اجرا از ديگر پيشنهادهاي سياستي اين پژوهش است.

Governments are considered as complex social systems. Handling and controlling these systems are very intricate. In order to achieve ideal results, national politicians and policymakers intervene purposefully in these systems. Arranging Meta documents and accrediting them are considered of these purposeful efforts to reach the expected outcomes in operational level and to achieve objective, observable and planned changes. However, some challenges are arisen in the process of implementation and operationalization of these Meta documents which make the obtained results different from what were expected. Focusing on Islamic Republic of Iranʹs state, this study scrutinizes the challenges in the process of operationalization of Meta policies into executive programs by employing system theory and indicating how the expected results of purposeful interventions fail. Finally, in addition to providing considerations, this study presents policy and practical implications in this area. The results of this study show that training managers, experts and scholars who have enough competencies in solving and analyzing the qualitative-quantitative paradoxes in Meta documents and in supportive programs and implementation is very effective. Moreover, establishing an institution for observing and monitoring national indices based on appropriate statistical and quantitative data and its centrality to public and private organization is very necessary. Redefinition of appropriate composite indices, appropriate operationalizing of statistical and quantitative indices in order to avoiding policy and implementation paradoxes and creating companionship and synchronism in implementation level are the other implications of this study.