نقش درختچه ريش بز (Ephedra procera Fisch & Mey.) در جذب فلزات سنگين معدن منگنز رباط كريم

The role of Ephedra poracera Fisch & Mey. in absorbing heavy metals in Robat Karim manganese ore plant

چكيده اين تحقيق به منظور بررسي اثرات فلزات سنگين (منگنز، سرب و مس) بر مورفولوژي گياه و ميزان جذب عناصر در قسمت‌هاي مختلف گياه ريش بز مستقر در معدن منگنز رباط كريم استان تهران، صورت گرفت. نمونه‌‌برداري و نحوه انجام آزمايش ميزان فلزات سنگين با توجه به روش پيشنهادي كتاب استاندارد متد انجام شد. نتايج بررسي‌هاي ظاهري پايه‌هاي گياهي مستقر شده در معدن منگنز رباط كريم نشان داد كه فلزات سنگين اثرات منفي بر روي مورفولوژي گياهان آن منطقه داشتند. پايه هاي ريش بز روييده شده در معدن نسبت به پايه‌هاي روييده شده در خارج محل معدن، از نظر فاصله ميان گره، طول ساقه و طول ريشه، اختلاف معني‌داري را نشان دادند. به‌طوري‌كه گياهان داخل معدن از نظر طول ساقه و فاصله ميان گره، بزرگتر و از نظر طول ريشه، كوچكتر از پايه هاي خارج معدن بودند. آناليز فلزات سنگين در اين گياه نشان داد كه تحت غلظت بالاي منگنز اين عنصر در ريشه و ساقه گياه تجمع نيافت و بدين ترتيب نتوانست اثر منفي بر گياه اعمال كند. اما فلز سرب به‌طور قابل ملاحظه‌اي در سيستم ريشه‌اي و ساقه ريش بز تجمع يافت. همچنين فلز مس نيز در سيستم ريشه‌اي ريش بز بيشتر از بخش هاي هوايي و ساقه آن تجمع يافت. واژگان كليدي: تغييرات مورفولوژيك، ريش بز، فلزات سنگين

This study was conducted to investigate the effect of heavy metals (Mn, Pb, and Cu) on the morphology of Ephedra poracera shrubs and the absorption of these elements in different parts of the plants grown in a manganese ore plant in Robat Karim, Tehran Province. Sampling and procedures of the heavy metal analysis were done according to the method recommended in the book of standard methods. Visual analysis of plant bases in the manganese ore plant showed that the heavy metals had negative effects on morphology of the plants in that region. Ephedra plants growing on the quarry showed significant differences for internode length, shoot length, and root length in comparison with the plants growing outside the mine. In fact, plants in the mine had longer stem and internode length but shorter root length compared to plants outside the mine. Analysis of heavy metals in this plant showed that under high concentration of Mn, this element was not accumulated in roots and stems and therefore, it did not exert any significant influence on the plant. However, considerable level of lead was accumulated in the stem and root system of the plant. In addition, copper accumulated in roots more than in shoots and stems.