تحليل انتقادي گفتمان قصيده‌اي از سنايي غزنوي

A Critical Discourse Analysis of an Ode by Sana’i Ghaznavi

تحلیل گفتمان انتقادی شامل نظریه‌ها و روش‌هایی است برای مطالعۀ تجربی روابط میان گفتمان و تحولات اجتماعی و فرهنگی قلمروهای گوناگون اجتماعی. تحلیل‌گران انتقادی گفتمان بر آن‌اند كه متن‌های ادبی، مثل سایر متن‌ها، در خدمت ارتباط‌اند، بنابراین، آن‌ها را نیز می‌توان با نگرش و روش انتقادی تحلیل نمود. در این پژوهش یكی از قصاید مشهور سنایی غزنوی، بر اساس روش تحلیل گفتمان انتقادی فركلاف، در سه سطح توصیف، تفسیر، و تبیین بررسی شده ‌است. نتایج حاصل از این بررسی نشان ‌می‌دهد سنایی، با تركیب‌بندی ابعاد گفتمان‌های مسلط روزگار خود، در قالب ژانری ازپیش‌موجود، ساختار و نظم گفتمانی موجود و مسلط روزگار خود را بازتولید كرده ‌است. بنابراین، قصیدۀ سنایی، به منزلة رخدادی ارتباطی، فقط بازتابی از كردار اجتماعی روزگار او نیست، بلكه، با بازتولید نظم گفتمانی، به حفظ وضع موجود كردار و نظم اجتماعی كمك ‌می‌كند.

Critical discourse analysis includes theories and methods for experimental study of relations among social and cultural discourse and developments of various social territories. Critical discourse analysts maintain that literary texts, as in other texts, serve relations; thus, they can be analyzed using critical approach and method. In this study, a well-known ode by Sanai Ghaznavi is investigated on the basis of Faircloughʹs critical discourse analysis method at three levels of description, interpretation, and explanation. The results of this study show that, by mixing dimensions of discourses that were dominant at his time, Sanai reproduced, in a pre-existing framework, the structure and order of the discourse dominant at his time; thus, Sanaiʹs ode, as a natural phenomenon, is not only a reflection of his timeʹs social behavior, but also a contribution to the maintenance of the existing social behavior and order by producing discourse order.