نقش و كاركرد بن‌مايه‌هاي توصيفي در منظومة ويس و رامين

The Role and Use of Descriptive Motifs in Vīs and Rāmīn

یكی از مباحث مهم نقد ادبی پرداختن به بن‌‌مایه‌‌های ادبیات داستانی است. بن‌مایه‌‌ها را از جهت اهمّیت و نقشی كه در داستآن‌ها اعم از منظوم یا منثور دارند می‌‌توان به دو دستة بن‌‌مایه‌‌های ایستا و بن‌‌مایه‌‌های پویا تقسیم‌‌بندی كرد. توصیف‌‌ها در عین حال كه انواع مختلفی را در بر می‌‌گیرند (توصیف بیانی از داستان است كه راوی با نظرگاه خود به ترسیم محیط، اشیاء، سیمای ظاهری و باطنی شخصیّت‌‌ها می‌‌پردازد)، از بن‌مایه‌‌های ایستا به‌حساب می‌‌آیند و از این جهت كه كنش و رویداد محسوب نمی‌‌شوند، در برابر بن‌مایه‌‌های روایی كه در سیر علّی و معلولی قرار می‌‌گیرند، قابل حذف‌‌اند. امّا این بدین معنا نیست كه بتوان اهمّیت درجة دومی را برای این نوع از بن‌مایه‌‌ها در برابر بن‌مایه‌‌های پویا قائل شد و از كاركردهای گوناگون آن‌ها (بیان حقیقت واقع، توضیح، تفخیم، جداسازی بخش‌های روایی، القاء‌‌گذر زمان، تزئین، تأثیر ‌‌عاطفی، تمهید‌ساز، تعلیق، آگاهی دهندگی و ...) غافل ماند. مطالعه در حیطة روابطِ بن‌مایه‌های پویا و ایستا، روایت و توصیف، نقش و كاركردهای توصیف را در ادبیات داستانی بهتر تبیین می‌‌نماید، خصوصاً این كه در بادی امر ظاهراً توصیف از ارزش ثانویه برخوردار است. در این مقال با توجه به منظومة عاشقانة ویس و رامین ِفخرالدین اسعد گرگانی، به مهم‌ترین كاركردهای توصیف پرداخته شده است.

One of the important issues discussed in literary criticism is the use of motifs in fiction literature. The motifs can be classified into two categories based on their importance and role in both poetic and prose fictions: dynamic and static. Description, though includes different kinds, is counted as a static motif because it is not regarded as an action or event and also because it can be neglected in contrast to narrative (dynamic) motifs which are within the framework of the causality. However, this does not imply that descriptive motifs are less important than dynamic ones, as they offer diverse functionalities such as persuasion, motivation, acknowledgement, explanation, dignifying, separating narrative parts, time passage realization, decoration, emotional effect, preparatory, suspension, informing, etc. This paper is focused on important functions of description in "Vīs and Rāmīn" written by Fakhreddin Asʹad Gorgani.