تحليل ابعاد انتقادي شهر پست‎مدرن در سينماي جهان

Analysis of Critical Dimensions of the Postmodern City in Cinema

پست‌مدرنیسم حاصل تلاقی‌ای است كه در بافت فضا و زمان، میان چرخش فلسفی در ماهیت زیبایی‎شناسی و جریان رو به رشد رسانه به‎وجودآمد. می‌توان گفت رسانه علتی برای وجود پست‌مدرنیسم است و در عین حال معلول آن. از سوی دیگر، رسانه‎ها نیز به شیوه‎ای مستقیم یا غیرمستقیم تداعی و تحول پدیده‎ها را نشان‎می‎دهند. بنابراین، رسانه به عنوان یك ابزار انتقادی قدرتمند، می‌تواند همه‎چیز (حتی خودش را) به چالش بكشاند. رسانه با ابزار و خصوصیات تصویرگرانۀ خویش در به نمایش درآوردن شرایط خاص، قابلیت به منصۀ ظهور رساندن نیازهای زیبایی‌شناختی فلسفۀ پست‌مدرن را در ایجاد توهم واقعیت و تولید فراواقعیت‌ها دارد. هدف این پژوهش بررسی چگونگی استفاده از رسانۀ سینما در راستای نمایش ناكامی‌های پست‌مدرنیسم در حیطۀ شهر است. برای نیل به این مهم، ماتریس‎هایی دوبُعدی طراحی شده‎اند كه یك بُعد آن را ابعاد فرمال انتقادی شهر پست‌مدرن و بُعد دیگر آن را اصول فرمال فیلم تشكیل‎می‌دهد. دستاوردهای پژوهش ـ ‎كه ریشه در تحلیل 23 فیلم دارند ‎ـ نخست، در قالب یك ماتریس نهایی، نوعی درك تصویری را از مضامین شهر پست‎مدرن ارائه‎داده و ابعاد انتقادی شهر پست‎مدرن را در قالبی سینمایی به‌صورتی نظام‌مند به تصویر می‌كشد؛ دوم، نشان‎می‌دهد كه دو بُعد تخیل و تجارت، بیش از ابعاد دیگر در سینمای منتقد شهر پست‌مدرن نمایانده شده‌اند و نقش اصول فرمال كاركردی، ریتمیك و تباین، بیش از دیگر اصول فرم فیلم بوده‌است.

Postmodernism is a result of the convergence between the philosophical turn in approaches to the nature of aesthetics and the increasing flow of media in today’s world. It can be suggested that media is both a cause and an effect of postmodernism. On the other hand, media depict, both directly and indirectly, association and transformation of phenomena. As such, media is a powerful critical tool which can scrutiny everything (even itself) with critical eyes. Media is able to create surreal and imaginary visual settings, an ability which enables it to fulfil aesthetic needs of the postmodern philosophy for creating illusions of reality and producing meta-realities. The present paper aimed to study how cinema, as a visual medium, is used to depict failures of postmodernism in the area of urbanism. Several two-dimensional matrixes were therefore designed, whose dimensions included critical formal aspects of the postmodern city and formal elements of cinema. The final matrix presents a visual conception of postmodern urban themes and systematically illustrates different critical aspects of the postmodern city as depicted in cinema. The paper also suggests that imagination and business, as two aspects of postmodern urbanism, have been depicted more than other aspects and that function, similarity and repetition, and difference and variation were used more than other formal elements.