تحليل كهن‌الگويي حكايت «جولاهه با مار» مرزبان‌‌نامه

The Archetypical Analysis of the Story of “the Weaver and Snake” in Marzban-nameh

ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و به‌طور كلی هنر رابطۀ بسیار نزدیكی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورت‌‌های ازلی در رؤیا و آفرینش‌‌های ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان می‌‌دهند. مرزبان‌‌نامه از متون نثر ادبیات كلاسیك ایران است كه «صور مثالی» در آن، در قالب حكایت‌های‌‌ اخلاقی و اساطیری بروز كرده ‌‌است. در پژوهش حاضر، كهن‌الگوی‌‌های مهمی چون «خود»، «مادر مثالی»، «پیر دانا»، «ولادت مجدد»، «آنیما» و «پرسونا» در حكایت «جولاهه با مار» از باب هشتم مرزبان‌‌نامه، بررسی شد و نتیجه گرفته شد كه مرد جولاهه، نماد «من» یا «پرسونا» است كه از طریق همسرش، كه نماد نیمۀ مادینۀ ناخودآگاه (آنیمای) اوست، به‌سوی «خودشناسی» سوق داده می‌‌شود و با راهنمایی مار (نماد «پیر فرزانه») به شناخت خود و «فردیت» می‌‌رسد. محتوای خواب‌‌های پادشاه، بیان‌گر تضاد و ناسازگاری عناصر روان مرد ازجمله «سایه» و «پرسونا» است كه با فراخوان خود و راهنمایی «پیر»، به سازگاری و تكامل منجر می‌‌شود. دركل، حكایت «جولاهه با مار» بیان‌گر نوعی فرایند «فردیت» و تجلی منویات پنهان ناخودآگاه جمعی است كه در مرزبان‌‌نامه، به‌صورت ناخودآگاه نمایان شده‌‌است.

According to Yung, there is a close relationship between dreams on the one hand, and myths and literature, as art, on the other hand. He talked about the reflection of mythical symbols and eternal forms in dreams and literary as well as artistic works, because the ideal forms in art and literature reveal themselves like dreams. Marzban-nameh is among the works of Persian classic prose in which the ideal forms are revealed in mythical and ethical stories. This paper attempts to study the essential archetypes such as “ego”, “the ideal mother”, “wise old man”, “rebirth”, “anima” and “persona” in the eighth chapter of Marzban-nameh. We draw the conclusion that the weaver is the symbol of the person who is directed towards self-inspection and self-understanding through his wife who is the symbol of his unconscious anima. Furthermore, the snake, which symbolizes the wise old man, guides him to know his true self. Also, the content of the king’s dreams indicate the contrasts and controversies in the Weaver’s mind, which include the shadows and persona. Which are ignited by the weaver and guided by the snake to pave the way for his perfection. In general, the story of the weaver symbolizes a kind of individuality and is the manifestation of the unconscious and collective thoughts and wishes which have been materialized in Marzban-nameh.