نقدي بر جايگاه زن در انديشۀ غزالي

Criticizing the Situation of Women in Qazali Thoughts

در آثار برخی اندیشمندان مسلمان نظیر غزالی، فخر رازی و خواجه نصیر طوسی تعالیم و آموزه‎هایی راجع به آداب رفتار و معاشرت با زنان به‎چشم‎می‎خورد. این آموزه‎ها عموماً در حكمت عملی و بخش تدبیر منزل و یا در ضمن كتب اخلاق و سیاست مطرح می‎شود و در آن، زن در چند نقش معین یعنی مادر، همسر و فرزند (دختر) بررسی می‎شود و یا ذات و سرشت و طبیعت وی مورد ملاحظه و مداقه قرار می‎گیرد. در این مقاله جایگاه زن را در اندیشۀ غزالی بررسی می‎كنیم. او در سه اثر بزرگش در علم اخلاق یعنی احیاء‎علوم‎الدین، كیمیای سعادت و نصیحۀ‎الملوك به بررسی خلق‎و‎خو و روان‎شناسی زنان پرداخته و دربارۀ تعلیم و تربیت و حدود و حقوق و وظایف آنان اظهار نظر كرده است. ضمن تحلیل و نقد آرای وی در این سه اثر، می‎كوشیم تا با روشن كردن فضای اخلاقی حاكم بر بحث زنان در این آثار، ناهماهنگی محتوا و مدعای این كتب، یعنی تعلیم اخلاق را نشان دهیم

In the works of some Muslim scholars as Qazali, FakhrRazi and KhajeNasirTusi, there are instructions and teachings about styles of behaviors and dealing with women. These instructions are generally discussed in practical philosophy and home thoughts section or along with ethic and political books in which women in roles as mother, wife and daughter are studied, or their nature and entity is considered. In the present paper, we will study the situation of women in Qazali thoughts. He in his three great works in ethics – i.e. Ihya-ye olum al-din, Kimiya-ye sa’adat and Nasih al-moluk – has studied women behaviors and psychology and has presented beliefs about their instructions, educations and rights. We will analyze and criticize his beliefs in these three works. At the same time, considering ethic situation of women in these works, we will try to show the contrasts in the contents and beliefs of the books.