آرزومندي مديريتي در زنان و چگونگي تأثيرپذيري آن از نقش‎هاي شغلي و خانوادگي

Impacts of Career and Family Roles on Women’s Leadership Aspiration

امروزه، زنان و مردان فعالانه برای نقش‎های كاری و نقش‎های خانوادگی خود برنامه‌ریزی می‎كنند، اما رشد حرفه‌ای مردان كمتر از زنان از نقش‎های چند‌گانه تأثیر می‌گیرد. اكنون، بسیاری از نظریه‌پردازانِ رشد حرفه‌ای به دنبال نظریه‎ای كل‎گرا برای فهم ماهیت مهم شغل و تأثیر سایر نقش‎های زندگی بر آن هستند. اكثر این نظریه‌های كل‌گرا به رشد حرفه‌ای زنان مربوط‎اند، چرا كه آنها اغلب به دنبال مدیریت نقش‎های گوناگون و ناسازگار خود در زندگی مانند شاغل بودن، همسر بودن و مادر بودن هستند. یافته‌های این پژوهش كه به روش پیمایشی در میان نمونه‌ای از استادان زن ده دانشگاه برتر كشور (تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری) صورت گرفته است، نشان می‌دهد با وجود اینكه اولویت نقش خانوادگی در میان استادان زن بسیار بالاست، اولویت نقش شغلی تقریباً پایین است. همچنین، ادراك از تعارض شغلی ـ خانوادگی در میان استادان زن (در صورت پذیرش پست مدیریتی) نسبتاً بالاست، درحالی‎كه حس خودكارآمدی مدیریت تعارض شغلی ـ خانوادگی در آنان در حد تقریباً پایینی قرار دارد. یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‎ها نشان می‌دهد اولویت‌‎قایل‎شدن برای نقش شغلی بر انگیزۀ درونی برای پیشرفت در سلسله‎مراتب سازمانی و حضور در رده‌های مدیریتی تأثیر مثبتی دارد، هرچند در میان افرادی كه برجستگی نقش شغلی تقریباً همانندی دارند، كسانی كه رضایت‎مندی حاصل از نهاد خانواده برایشان مهم‎تر است، آرزومندی كمتری برای حضور در رده‌های مدیریتی دارند. همچنین، نتایج نشان می‌دهد هر چه افراد نگرش مثبتی به توانایی خود برای تركیب نقش‎های چندگانه داشته باشند، تعارض میان نقش‎های شغلی و خانوادگی را كمتر احساس كرده و یا این تعارضات را به نحو بهتری مدیریت می‌كنند. ادراك كمتر از تعارض شغلی ـ خانوادگی نیز موجب افزایش انگیزۀ درونی برای پیشرفت شغلی و رسیدن به رده‌های مدیریتی می‌گردد. یافته‌های این پژوهش در زمینۀ تأثیر نقش‎های چندگانۀ زنان بر آرزومندی مدیریتی آنان، نشان می‌دهد تأكید بر موانع سازمانی و بی‎توجهی به تأثیر انتخابی (برجستگی نقش خانوادگی) و غیر انتخابی (تعارض شغلی ـ خانوادگی) نقش‎های خانوادگی زنان بر بی‎میلی آنان به حضور در پست‎های مدیریتی، دیدگاه ناكاملی در این زمینه ارائه می‌دهد و لازم است در تحقیقات مربوط به مدیریت زنان، این عوامل بیشتر مدّ نظر قرار گیرند

Today, men and women equally plan for their career and family roles. However, males’ career development is less affected by their multi roles in comparison to females that face more work –family conflict. Many scholars in the area of career development have sought for a comprehensive theory to help better understanding of critical aspects of career and the impacts received from other lifelong multiple roles of individual employees. Majority of existing theories are devoted to female’s career development, mainly because they need to manage their different and inconsistent tasks to reach a balance among their multiple roles as employee, wife, and mother. Findings of this survey research that was carried out among a sample of female academics in top Ten Iranian Universities, shows that in comparison to the priority of family roles, female academics’ priority for their roles in work place is relatively low. Moreover, their perception from work-family conflict in case of engagement in managerial responsibility is relatively high while the feeling of self efficacy to manage such conflict appears to be at a low level. Test of hypothesis indicated that work-family conflict management self efficacy has a significant negative effect on perceived work-family conflict which in turn has a negative impact on females Leadership aspiration. Moreover, career role salience showed to have a positive impact on Leadership aspiration, that in turn affected by moderating effect of family role salience. The result implies that relationship between career role salience and Leadership aspiration appears to be weaker among female academics having high family role salience. Results of our research reveals that in respect to the impact of females’ multi roles on their managerial aspirations emphasize on organizational barriers and ignorance of the impact of females family roles’ choices between family and carrier, lacks a comprehensive vision, hence requires more attention in future research.