چكيده فارسي :
خانواده، به‌منزلة اصلی‌ترین نهاد اجتماعی، تأمین‌كنندۀ نیازهای اساسی انسان است و نقش بی‌بدیلی در پرورش نسل و انتقال فرهنگ و ارزش‌ها دارد. از جنبۀ تاریخی نیز خانواده‌گرایی در ایران یكی از شاخص‌های ارزش‌های نظام فرهنگی بوده است. تغییرات اجتناب‌ناپذیر دورۀ جدید می‌تواند در ساختار و كاركردهای خانواده تأثیرگذار باشد. هدف این پژوهش تركیب و تلفیق نتایج تحقیقات انجام‌شده در حوزۀ خانواده برای شناسایی عوامل مقوّم و عوامل فرسایندۀ خانوادۀ ایرانی است. این پژوهش از نظر هدف كاربردی و از نظر روش مطالعۀ اسنادی از نوع فراتحلیل است. نمونۀ آماری 64 اثر پژوهشی مرتبط با موضوع عوامل تأثیرگذار در نهاد خانواده است كه تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شده است. تایج پژوهش نشان داد كه اغلب آثار به لحاظ برخورداری از نظریه‌های رایج دارای پشتوانۀ علمی است، اما به‌علت اتكا به متغیرهای خاص نوعی تقلیل‌گرایی در آن‌ها وجود دارد. تحلیل نهاد خانواده، در زیست‌بوم فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، به نظریه‌پردازی جامع و زمینه‌مندتری نیاز دارد. در این بررسی، مشخص شد كه محققان 104 عامل، به تفكیك 62 عامل مقوّم و 42 عامل فرسایندۀ خانوادۀ ایرانی، را شناسایی كرده‌اند كه به ترتیب دارای 191 و 125 فراوانی در سه بعد فردی و خانوادگی و اجتماعی است. به این ترتیب، مجموع عوامل دارای 316 فراوانی است و محاسبۀ كلی نشان می‌دهد كه رده‌های اول تا سوم به ترتیب اولویت به عوامل خانوادگی 55 درصد (173مورد) سپس عوامل فردی 40 درصد (137مورد) و ردۀ آخر به عوامل اجتماعی 5 درصد (16مورد) اختصاص دارد. در تحلیل نهایی، الگویی مشخص از عوامل تأثیرگذار در نهاد خانواده، كه حاصل متغیرهای مورد بررسی محققان است، در 11 محور موضوعی به‌دست آمد كه به ترتیب اولویت بدین قرارند: عوامل فرهنگی (در این تحقیق شامل ایمان و عقاید و ارزش‌های اخلاقی)، تعاملات خانوادگی، سلامت جسمی و روحی، رشد فردی، شیوۀ ادارۀ زندگی خانوادگی، امور اقتصادی و رفاه مادی، محیط فرهنگی ـ اجتماعی و سیاسی جامعه، اختلاف سنی زوجین، مدت زناشویی، خدمات عمومی، حمل‌ونقل عمومی، و ملاحظات بهداشتی جامعه.
چكيده لاتين :
The Purpose of the Study: Family, as the leading social institution, fulfils the most fundamental needs of men and plays a crucial role in raising the upcoming generation and in cultural transfer. Historically, Familism was a prominent norm in the Iranian’s culture. However, the indispensable changes of the current era were influential in the family structure and its functions. The present research was aimed to review the works in Family Studies to identify strengthening and distorting factors in Iranian families. Methodology: The study was designed in a meta-analytic manner. 64 relevant case studies- research projects on the subject of influential factors in families- were examined thoroughly and data was collected accordingly. Findings and Conclusion: Based on the results, Most of the research projects were well equipped with theoretical frameworks. However, they could be considered as examples of reductionism because of the presence of situational variables. In conclusion, the analysis of family as a social institution requires a more comprehensive theorizing in the Islamic-Iranian culture. According to the current study, researchers have identified 104 factors, 62 strengthening and 42 distorting factors, which respectively had the frequency of 191 and 125 (316 in total) in personal, familial and social dimensions. Familial factors with 55% (173 cases), personal factors with 40% (137 cases) and social factors with 5% (16 cases) were the most influential. Based on the results, a pattern of Influential factors in families, consisted of 11 main themes, had been developed. These themes were: cultural factors (including faith, moralities and beliefs), familial interactions, physical and mental health, personal developments, family management techniques, financial matters and economic welfare, cultural social and political environments, Couples’ age difference, length of marriage, public services and public transportation and health care issues.
