بهره گيري از روش كريجينگ در ارزيابي وضعيت شوري و سديمي: مطالعه موردي، خاك هاي اطراف درياچه طشك و بختگان، استان فارس

utilizing of the Kriging method for evaluation of the saline and sodium status: A case study, soils around of Tashk & Bakhtegan Lake, Fars Province, Iran

با توجه به گسترش وسيع خاك‌هاي داراي املاح در ايران و تاثير آنها بر عملكرد محصولات كشاورزي، شناسايي اين زمين ها از اهميت زيادي برخوردار است. براي رسيدن به اين شناخت و آگاهي از وضعيت تغييرپذيري مكاني اين پديده زيست محيطي، نياز به تهيه نمونه هاي زيادي بسته به وسعت اين نوع خاك‌ها مي‌باشد كه مستلزم صرف زمان و هزينه زياد است. بنابراين، احتمالاً بتوان با بهره گيري از فناوري ها و علوم مختلف، ضمن در نظر گرفتن محدوديت‌هاي اقتصادي و زماني، اطلاعات مناسبي را از منطقه مطالعاتي به دست آورد. بدين منظور، در بخشي از زمين هاي دشت ارسنجان، استان فارس (8062 هكتار)، نقشه هاي شوري و سديمي خاك با استفاده از روش كريجينگ معمولي در دو عمق 5-0 و 50-0 سانتي متر تهيه و مورد ارزيابي قرار گرفت. تحليل زمين آماري داده هاي شوري (122 داده) نمونه برداري شده به روش شبكه اي منظم، مويد آن بود كه همبستگي مكاني اين داده ها در عمق 50-0 سانتي متر و 5-0 سانتي متر از نوع متوسط است. مقدار MBE تخمين داده هاي شوري و سديمي مويد بيش برآوردي در هر دو روش كريجينگ بود. پس از ارزيابي دوجانبه داده هاي تخميني و واقعي، جذر ميانگين مربعات خطا در روش كريجينگ معمولي براي داده هاي شوري در اعماق 5-0 و 50-0 سانتي متر به-ترتيب 85/27 و 56/17 و براي داده هاي سديمي، 83/12 و 34/12 نتيجه شد. در روش كوكريجينگ از درجات روشنايي تصوير سنجنده LISS-III به عنوان متغير كمكي در تخمين شوري عمق 5-0 سانتي متر استفاده گرديد. در اين روش دقت بهتر نسبت به روش كريجينگ معمولي مشاهده نشد. ارزيابي نقشه هاي شوري و سديمي نشان داد كه در هر دو عمق، شوري و سديمي خاك در مجاورت درياچه از مقادير بالايي برخوردار مي باشد. در شمال منطقه، كشاورزي آبي محصولاتي نظير يونجه، گندم و جو وجود دارد، لذا به نظر مي رسد استفاده از آب با كيفيت نامطلوب باعث گرايش خاك هاي اين منطقه به معضل شوري و سديمي شده است.

It is crucial to study the widespread growth of saline soils in Iran and having significant impacts on crop yields. In order to approach the awareness of spatial variability of this environmental phenomenon, we need several samples depending on the expansion of these soils. However, it requires a lot of time and high cost. Therefore, we probably be able to provide proper information on the area with the help of different science and technology considering financial difficulties and time limitations. According to this crisis, in part of Arsanjan plain of Fars Province (8062 h), vicinity of Tashk and Bakhtegan lake, soil salinity maps obtained from Kriging method and then evaluated. Analysis of geostatistics with salinity data was expressive that spatial dependency is moderate. MBE value of estimation of the salinity and sodicity data indicated overestimating in both two Kriging methods, After cross validation, RMSE for ordinary kriging in depth of 0-5 and 0-50 cm was 27.65 and 17.56 for salinity and 12.83 and 12.34 for sodicity data. Estimation of salinity using of digital numbers of LISS III sensor (as secondary data) in cokriging method, had not positive effect on the estimation. The evaluation of the obtained maps indicated salinity values were very high close to lake and decreased one with distance, in center of the plain and increased in agricultural lands because of mismanagement of water resources. In the north of the area there are crops such as barley, alfalfa and wheat which planted with irrigation agriculture. therefore it seems, using unfavorable water, makes the soil saline and rich in sodium.