نقد زبان حماسي در خاوران‌نامة ابن‌حسام خوسفي

Criticism of Epic Language in Ibn Hessam Khusfis Khavaranname

نقد زبان حماسی در راستای تحقیقات مربوط به نقد نوعی (نقد بر اساس اصول و شاخص‌های انواع ادبی) است. در نقد زبان حماسی، چگونگی به كار رفتن زبان در نوع ادبی حماسه بررسی می‌شود، بر این اساس كه بین نوع ادبی حماسه و زبان به‌ كار رفته در آن، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و نوع حماسی، زبان حماسی را می‌طلبد. در همین خصوص، «نقد زبان حماسی در خاوران‌نامه» موضوعی است كه طیّ آن شاخص‌های اصلی زبان حماسی (وزن و قافیه، واژگان و تركیبات، نحو كلام، صورخیال و محتوا) در خاوران‌نامه مورد بررسی قرار گرفته ‌‌است. به این ترتیب كه با ملاك قراردادن بخشی از این منظومه (به‌ عنوان حجم نمونه، بر اساس الگوهای نقد زبان شعر، به‌ویژه الگوهای فرمالیستی) به بررسی زبان حماسی در این اثر پرداخته شده ‌است. در این بررسی مشخص شده‌‌ است كه اولاً شاعر در برخی از سطوح زبان حماسی، ازجمله واژگان و نحو متأثّر از زبان فردوسی است؛ ثانیاً نوع حماسه ( دینی) و عوامل مربوط به سبك دوره و فردی سبب شده‌اند كه زبان حماسی در این منظومه از وحدت و یكپارچگی زبان حماسی معیار برخوردار نباشد. این مقاله و نتایج آن می‌تواند برای كسانی كه می‌خواهند از چگونگی زبان حماسی و تحول آن در یكی از حماسه‌های دینی پس از فردوسی مطلع شوند، سودمند واقع شود.

In this type of criticism, the main elements that a critic takes into consideration are rhythm and rhyme, vocabulary, syntax and word order, and forms of imagination. In the standard epic language, i.e. Shahname, all these elements help the typical literary epic and recall thought epical contents, but in some epic works after Ferdowsi, it is seen that the main epical elements have been separated from context and have made the epic language oscillate and even have made it similar to lyric language. In order to find out this issue, we decided to review the main elements of epic language in a secondary epic, i.e. Ibn Hessam Khusfis Khavaranname. In this review, it has been specified that the poet has been nearly successful in using most elements of epic language including side rhymes, epic vocabulary, syntax and a fluent epic language, although unreal imaginary content has influenced the poet 's work, and as a result non-epic vocabulary and combinations have been imposed on him, and this fact has kept his language away from the sound standard epic language.