تدوين الگوي كشت بهينه بهره برداران چغندركار با تاكيد بر ريسك قيمت و عملكرد: مطالعه موردي شهرستان فسا

Optimal cropping pattern of sugar beet growers with emphasis on price and yield risk: the case of Fasa district

هدف اصلي اين مطالعه تدوين الگوي بهينه بهره‎برداران چغندركار فسا (استان فارس) و هم‎چنين بررسي اهميت چغندرقند در الگوي كشت آن‎ها بود. با توجه به اثرگذاري مساله ريسك بر تصميم توليدكنندگان دو منشا ريسك قيمت و عملكرد نيز در تدوين الگو دخالت داده شد. داده هاي مورد استفاده از ميان بهره برداران شهرستان فسا در سال 1387 به دست آمد. روش مورد استفاده نيز برنامه‎ريزي رياضي چند هدفي مي باشد. يافته‎ها نشان داد كه تفاوت بازدهي الگوي فعلي با الگوي بهينه تنها هفت درصد است. اما از نظر تركيب محصول ميان آن‎ها تفاوت وجود دارد. به اين ترتيب كه در الگوي فعلي 8/3 هكتار از سطح زيركشت بهره‎بردار نماينده با 8/6 هكتار به چغندرقند اختصاص دارد در حالي كه در الگوي بهينه اين مقدار به 2/0 هكتار كاهش مي يابد. به‎طور كلي در الگوهاي ارايه شده تركيب محصول از چغندرقند و گندم به نفع لوبيا تغيير مي يابد. اين تغيير افزون بر هدف تامين بازدهي فعلي بهره‎برداران هدف كاهش مصرف آب تا 33 درصد سطح مصرف فعلي را نيز تامين مي يابد. يافته‎ها نشان داد كه بهره‎برداران در تدوين الگوي كشت خود عمدتاً به ريسك قيمت توجه دارند. هم‎چنين مشخص گرديد كه ناكارايي چغندرقند در استفاده از نهاده محدودكننده آب باعث كاهش اولويت آن در الگوي كشت گرديده است.

The main objective of this study was to develop an optimal cropping pattern for sugar beet growers in Fasa district (Fars province) and to investigate sugar beet importance in cropping pattern. Regarding the effect of risk on producerʹs decision, two risk sources including price and yield were considered. Data was obtained from Fasa district producers in 2008. In this study multi-objective mathematical programming was used. Results showed 7% difference between current income and optimal cropping pattern. However, they had difference in crop composition. In current pattern, 3.8 hectares out of 6.8 hectares belonged to sugar beet, while in optimal pattern, it reduced to 0.2 hectares. In general, in developed cropping pattern, sugar beet-wheat dominated production composition changes in favor of bean. These changes meet the goal of water use reduction up to 33% in addition to supply the current output. Results showed that farmers pay more attention to price risk in cropping pattern formulation. It was also determined that the inefficiency of sugar beet in using water as a restricting input has lowered its ranking in cropping pattern.