تشكيل ميانبارهاي مونازيت و زنوتيم دگرنهادي در كلرآپاتيت‌هاي كانسار فسفات اسفوردي

Occurrence of metasomatic monazite-xenotime inclusions in chlorapatites of Esfordi phosphate deposit

آپاتيت اصلي ترين كاني فسفاتي موجود در كانسار اسفوردي است كه به صورت بلورهاي كاملاً شكل دار (2-20 سانتيمتر) همرشد با مگنتيت و هماتيت، رگچه‌اي و رگه‌اي رخنمون يافته است. بررسي هاي سنگ نگاري حاكي از حضور دو نوع آپاتيت اوليه و ثانويه در اين كانسار است. در تصاوير BSE تهيه شده از آپاتيت‌هاي اوليه، بخش‌هاي سالم بلور به رنگ روشن و بخش‌هاي دگرسان شده آن تيره ديده مي‌شوند. تركيب اوليه ي آپاتيت؛ كلرآپاتيت (مناطق روشن) بوده كه در اثر دگرنهادي به طور بخشي به هيدروكسيل-فلور آپاتيت (مناطق تيره) تبديل شده است. مناطق روشن آپاتيت از نظر Cl، SiO2، Na2O و Y+LREE غني شده هستند. ميانبارهاي مونازيت و زنوتيم درون آپاتيت به دو گروه اوليه (µm30-100) و گرمابي (µm 5-20) قابل تقسيم‌اند كه انواع گرمابي در بخش‌هاي تيره، در محل شكستگي‌ها، ميكروحفره ها و مرز دانه‌ها تشكيل شده‌اند. ميانبارهاي مونازيت و زنوتيم موجود در بخش‌هاي تيره به ترتيب از LREE و Y+HREE غني شده‌اند و با استفاده از ‌دماسنج مونازيت-زنوتيم، دماي حدود C°150-350 را براي آپاتيت دگرنهادي نشان مي‌دهند كه اين به دگرنهادي در شرايط رخساره شيست سبز دلالت دارد.

Apatite is the most common phosphate mineral in the Esfordi ore body. Euhedral crystal (2-20 cm) of the apatite occurs as an intergrowth in magnetite and hematite, vein and dike. There are two types of apatite in the Esfordi deposit, based on Petrographic studies: primary and secendary. Fresh and altered parts of primary apatite display dark and light color respectively using BSE images. EMP analyses demonstrate that primary apatites (light area) were chlorapatite in composition and have been partially changed into hydroxyle-flourapatite (dark area) by the metasomatic process. Lighter areas represent more Cl, SiO2, Na2O and LREE+Y enriched apatites. Monazite and xenotime inclusions in apatite can be classified into two types: primary (30-100µm) and hydrothermal (5-20µm). The hydrothermal inclusions are found in the dark area, apatite crack and along grain boundaries. The monazite and xenotime inclusions in the dark areas are enriched in LREE and HREE+Y respectively. Monazite-xenotime thermometer yielded a temperature of about 150-350°C for apatite metasomatism and hydrothermal monazite-xenotime formation, coincides with greenschist facies conditions.