زمين شناسي، دگرساني، كاني‌سازي و ژيوشيمي گستره پي جويي شكسته سبز شمال غرب‌ بيرجند

Geology, alteration, mineralization and geochemistry of Shekaste Sabz area prospect, North West of Birjand

منطقه ي شكسته سبز در شرق ايران و در 96 كيلومتري شمال غرب بيرجند واقع شده است. پي جويي اوليه در اين منطقه به ياري پردازش داده هاي ماهواره اي آستر به روش نقشه بردار زاويه ي طيفي، دگرساني هاي پروپليتيك، آرژيليك و سرسيتيك را نشان داد كه با مشاهدات صحرايي تاييد شدند. اين گستره شامل برونزدهايي از آتشفشان هاي پاليوسن- ايوسن بوده كه واحدهاي نيمه عميق با تركيب حدواسط در آنها نفوذ كرده اند. دگرساني هاي اصلي عبارتند از پروپليتيك، آرژيليك و سيليسي- كربناته. كاني سازي به شكل هاي رگه اي (مركز و غرب منطقه)، رگچه اي و پراكنده (شرق و غرب منطقه) ديده مي شود. رگه ها داراي راستاي شمال غربي- جنوب شرقي تا شمال شرقي- جنوب غربي و شيب 85 تا 90 درجه ديده مي شوند. به دليل تاثير زياد فرآيندهاي هوازدگي بر كاني سازي اوليه، كاني سازي ثانويه سولفيدي و اكسيدي گسترش گسترده اي داشته و مالاكيت، آزوريت، كالكوزيت، كووليت، هماتيت و گوتيت تشكيل شده اند. بقايايي از كاني هاي اوليه پيريت، كالكوپيريت و مگنتيت نيز ديده مي شوند. كاني هاي باطله عبارتند از كلسيت، كوارتز و باريت. حداكثر مقدار پراكندگي مس و روي در رسوب هاي آبراهه‌اي در مناطقي است كه در بالادست آن كاني سازي رگه اي و منطقه هاي دگرساني پروپليتيك، آرژيليك- سرسيتيك و سيليسي وجود دارند. گستره ي تغييرات عناصر در نمونه هاي ژيوشيميايي بر مبناي سنگ در رگه ها به‌صورت زير است: مس 4/2-6/0 درصد، موليبدن 2290-77 گرم در تن، روي 2990-23 گرم در تن، سرب 754 -24 گرم در تن، و نقره 8 -4/1 گرم در تن. بيشترين ميزان عناصر در نمونه هاي ژيوشيميايي بر مبناي سنگ در محل كاني سازي رگچه اي و پراكنده در واحدهاي آندزيتي براي مس،450 گرم در تن، روي 162 گرم در تن، سرب 309 گرم در تن، موليبدن 77 گرم در تن است. با توجه به نوع دگرساني‌ها، بي هنجاري عناصر مس، روي، نقره و موليبدن و ارتباط كاني سازي با سيستم شكستگي ها مي توان كانسار شكسته سبز را در رده ي كانسارهاي ورا گرماي نوع رگه اي قرار داد.

Shekaste Sabz area is located in eastern Iran, about 96 km north west of Birjand. Preliminary prospecting in the area using ASTER mineral mapping (SAM) detected propylitic, argillic and sericitic alteration which was confirmed by field observation. The area comprises outcrops of Paleocene to Eocene volcanics, which was intruded by intermediate subvolcanic bodies. The main alterations zones are propylitic, argillic and silicified- carbonate. Mineralization is observed as vein (in central and west of area), veinlet and disseminated (in east and west). Veins show North West - South East to North East - South West trend and dip 85 to 90 degrees. Due to the great influence of weathering processes on the hypogene mineralization, secondary sulphide and oxide minerals spread widely and formed malachite, azurite, chalcocite, covellite, goethite and hematite. Relicts of the hypogene minerals such as pyrite, chalcopyrite and magnetite are also seen. Gangue minerals are quartz, calcite and barite. The maximum amount of copper and zinc distribution in stream sediments are located in the areas that vein mineralization and propylitic, argillic- sericitic and silicified alteration zones exist in their upstream. The range of variation for elements in the lithogeochemistry samples are as follows: Cu from o.6 to 2.4 Percent, Mo from 77 to 2290 ppm, Zn from 23 to 2990 ppm, Pb from 24 to 754 ppm, Ag from 1.4 to 8 ppm. The maximum amount of elements in the lithogeochemistry samples are in places which veinlet and disseminated mineralization are associated with andesite. These are as follows: Cu 450 ppm, Zn 162 ppm, Pb 309 ppm, Mo 77 ppm. According to alteration type, Anomalous Cu, Zn, Ag and Mo and relation of mineralization with fractures system, Shekaste Sabz mineralization can be placed in the category of vein- type epithermal deposits.