نسبت الهيات فيزيكي به الهيات اخلاقي در انديشه كانت

Kant and the Relationship between Physical and Ethical Theology

هرچند كانت در نقد عقل محض، مغالطات برخاسته از الهيات نظري را خاطر نشان ساخته است ولي از اين ميان، برهان فيزيكي- خداشناختي (غايت شناختي) را ارزشمند دانسته است. وي در نقد عقل عملي، صورت صحيح خداشناسي را در قالب الهيات اخلاقي عرضه نموده و برخي از مباني نظري آن‌را در نقد قوه حكم تبيين كرده است. در اثر اخير، با تقريري جديد از برهان فيزيكي- غايت شناختي به‌مدد قوه حكم تاملي، تصويري في‌نفسه (نومنال) از جهان به‌مثابه غايت‌مند عرضه گرديده و خداوند به‌عنوان طراح ذي‌شعور اين جهان معرفي شده است. كانت اين تصوير و الهيات برخاسته از آن را لازمه الهيات اخلاقي دانسته و آن‌را- به‌ويژه در هماهنگ نمودن فضيلت و سعادت به‌عنوان مولفه‌هاي خير اعلا- همچون تمهيدي بر اين الهيات درنظر گرفته است. ازسوي ديگر، الهيات اخلاقي نيز ايده‌هاي عقلي طرح شده در الهيات فيزيكي- غايت شناختي را عينيت بخشده و به‌ تثبيت آن‌ها كمك مي‌كند. اين نوشتار درصدد است ضمن تشريح اين دو الهيات در انديشه كانت، نسبت متقابل آن‌ها را بيان نمايد.

Although Kant in Critique of Pure Reason has pointed out the theoretical theology from which the antinomies emerged, but the physico- theological (teleological) argument has been nevertheless worthwhile. In Critique of Practical Reason, the proper face of theology has been presented in the framework of moral theology, and in Critique of Judgment he justifies some of its foundations. In the later work, by the faculty of reflective judgment and through presenting a new reading of physico- teleological argument, he introduces a neumenal picture of the world as teleological for which God is the intelligent designer. For Kant, this picture and the theology based on it requires the moral theology, and indeed it is an introduction to this theology - especially in coordinating virtue and happiness as the highest good components. On the other hand, the moral theology realizes the intellectual ideas which are propounded in physico- teleological theology and tries establishing them. In this paper I am going to demonstrate these two theologies and their relationship in the viewpoint of Kant.