بررسي نقش جهت‌گيري‌هاي برنامه درسي استادان بر احساس حضور دانشجويان در محيط مجازي: مطالعه‌ي تركيبي

An Investigation into the Role of Instructors’ Curriculum Orien-tations in Students’ Sense of Presence in the Virtual Environment: A Mixed-Method Approach

احساس حضور دانشجويان عاملي مهم در موفقيت آموزش مجازي مي‌باشد. يكي از عوامل مهم و تاثيرگذار بر احساس حضور دانشجويان باورهاي آموزشي استادان مجازي مي‌باشد. اين پژوهش با هدف بررسي نقش جهت‌گيري‌هاي برنامه درسي استادان بر احساس حضور دانشجويان در دوره هاي مجازي، طراحي و اجرا گرديد. اين مطالعه يك پژوهش تركيبي از نوع متوالي مي‌باشد. جامعه آماري شامل استادان و دانشجويان دانشگاه‌هاي، اميركبير، علم و صنعت، خواجه نصيرالدين طوسي و علوم و حديث مي‌باشند. در مرحله‌ي كمي، نمونه مورد بررسي به شيوه‌ي طبقه‌اي تصادفيْ تعداد 714 دانشجو و 63 استاد انتخاب شدند و در مرحله كيفي با استفاده از نمونه ‌گيري دسترس تعداد 16 آزمودني به شيوه‌ي اشباع نظري تعيين گرديدند. در مرحله‌ي كمي، تحقيق، جمع آوري اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه‌ي جهت گيري هاي برنامه درسي و پرسش‌نامه احساس حضور، انجام شد و تحليل داده ها با استفاده از آمار توصيفي و استنباطي با برنامه spss انجام شد. در مرحله كيفي تحقيق، از مصاحبه‌ي نيمه ساختار يافته، جهت گردآوري اطلاعات استفاده شد و براي تحليل داده ها از شيوه‌ي تحليل محتواي كيفي و روش تفسيري استفاده شد. آزمون هاي تحليل واريانس چند متغيره، آزمون لوين و آزمون تعقيبي توكي به منظور تحليل داده ها استفاده شدند. نتايج حاصل از تحليل داده‌هاي كمي و كيفي نشان داد كه بين جهت‌گيري هاي برنامه درسي استادان و احساس حضور دانشجويان رابطه وجود دارد. نتايج حاصل از رگرسيون چندگانه نشان داد كه استاداني كه داراي جهت گيري برنامه درسي انسان‌گرايي و بازسازي گرايي اجتماعي و تلفيقي شوآب هستند، در مقايسه با استاداني كه داراي ساير جهت گيري ها مي باشند دانشجويانشان احساس حضور بالاتري دارند. بنابراين توجه به باورها و نگرش‌هاي آموزشي استادان جهت افزايش احساس حضور دانشجويان بسيار اهميت دارد.

Abstract One of the factors that plays an important role in the success of the virtual education is the students’ sense of presence in the virtual environment. The sense is affected by various factors, one of which is the instructors’ educational beliefs. This study aimed to investigate the role of instructors’ curriculum orientations in students’ sense of presence in virtual courses. The study benefited from a mixed-method approach. The research population included all the students and instructors in Amir Kabir, Elm-o-San’at, Khaje-NasiroddinToosi, and ‘Elm-o-Hadith Universities. In the quantitative phase of the study, 714 students and 63 instructors were selected through stratified random sampling. In the qualitative phase, 16 participants were selected through purposive sampling based on theoretical saturation. In the quantitative phase, the data was collected by the use of Curriculum Orientation Questionnaire and Sense of Presence Questionnaire. The collected data was then analyzed through descriptive and inferential statistics using SPSS software. In the qualitative phase, semi-structured interview was employed in collecting the required data and then the collected data was analyzed through qualitative content analysis and interpretative approach. MANOVA, Lewin and Tukey post-hoc tests were also used for data analysis. The results indicated that there was a significant relationship between the instructors’ curriculum orientations and students’ sense of presence in virtual courses. Multiple regression analysis showed that the instructors with humanistic, social reconstructive and Schwab eclectic curriculum orientations had students with higher sense of presence as compared to the instructors with other orientations. The study calls for due attention to be paid to the significant role of the instructors’ curriculum orientations in the students’ sense of presence.