بررسي ميزان رعايت عناصر مدل رفتار اطلاع‌يابي اليس در نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران

Study of Compatibility between Iranian Digital Libraries User Interface and the Elements of Ellis Model of Information Seeking Behavior

هدف از پژوهش حاضر، بررسي ميزان هم‌خواني رابط‌ كاربر نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران با عناصر رفتار اطلاع‌يابي مدل «اليس» است. روش استفاده‌شده براي انجام اين پژوهش از نوع تحقيقات ارزيابانه و به‌كارگيري سياهه وارسي بود. اين سياهه بر اساس شش ويژگي مدل اليس، «شروع»، «پيونديابي»، «تورق»، «تمايز»، «بازبيني» و «استخراج» تنظيم شده و شامل 110 مولفه فرعي مي‌باشد كه به ‌روش دلفي تهيه شده ‌است. جامعه آماري اين پژوهش شامل 5 نرم‌افزار كتابخانه‌اي آذرخش، سيمرغ، پاپيروس، پيام و پروان مي‌باشد. نتايج پژوهش نشان داد كه ميانگين امتيازهاي رابط‌ كاربر نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران در معيارهاي شروع 6/99، پيونديابي 2/117، تورق 6/29، تمايز 2/53، بازبيني 4/22 و استخراج 39 مي‌باشد. در بين نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي با توجه به جمع كل امتيازات مربوط به معيارهاي مدل اليس (1080 امتياز)، نرم‌افزار آذرخش با كسب 549 امتياز از وضعيت بهتري برخوردار بود. همچنين سه عنصر پيونديابي، شروع و تمايز به‌ترتيب بيشترين ميزان رعايت را در بين نرم‌افزارها داشتند. در نهايت بر اساس آزمون فرضيه پژوهش در سطح اطمينان 95 درصد مشخص شد كه بين نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران از نظر ميزان رعايت عناصر مدل رفتار اطلاع‌يابي اليس تفاوت معناداري وجود ندارد.

The goal of this study is to evaluate the compatibility between Iranian digital libraries user interface and the elements of Ellis model of information seeking behavior. The study was performed using evaluation method with a checklist. The checklist is based on six features of Ellis model, "Starting", "Chaining", "Browsing", "Differentiating", "Monitoring" and "Extracting" including 110 sub-components developed by using Delphi method. The population of the study included 5 library softwares, namely Azarakhsh, Simorgh, Papyrus, Payam and Parvan. Results showed that the average scores of user interface of softwares are as follows: as for Starting 99.6, Chaining 117.2, Browsing 29.6, Differentiating 53.2, Monitoring 22.4 and Extracting 39. Among the softwares, according to the total score for elements of Ellis model (1080), Azarakhsh with 549 points was in the first rank and had the highest support for elements of Ellis model. It also became clear that Chaining with 586 points (55%) had the highest support in softwares of digital libraries. Also the elements of Chaining, Starting and Differentiating earned the highest rank in sequence among the digital libraries softwares. Finally, testing research hypotheses showed with 95% confidence that among the softwares of digital libraries there is no significant difference regarding the rate of support of elements of information seeking behavior of Ellis model.