بررسي ارتباط توانايي‌هاي شناختي با آگاهي موقعيتي و عملكرد رانندگان اتوبوس در شبيه‌ساز رانندگي

The survey of relationship between bus drivers’ situation awareness, driving performance and cognitive abilities using driving simulator

مقدمه: از مفهوم آگاهي موقعيتي در تجزيه‌ و تحليل رفتار رانندگان مطالعات گذشته استفاده شده است. با اين وجود ارتباط بين اجزا آگاهي موقعيتي، عملكرد و توانايي شناختي رانندگان اتوبوس بررسي نشده است. هدف مطالعه حاضر بررسي ارتباط بين توانايي‌هاي شناختي و آگاهي موقعيتي و عملكرد رانندگان در شبيه‌سازي رانندگي اتوبوس مي‌باشد. روش انجام كار: در مطالعه حاضر 30 راننده حرفه‌اي اتوبوس كه داراي مدرك ديپلم و بالاتر بودند، شركت كردند. از روش SAGAT براي بررسي آگاهي موقعيتي و از آزمون‌هاي ميدان ديد مفيد، اشكال جاي گرفته و حافظه فعال براي اندازه‌گيري توانايي هاي شناختي استفاده شد. زمان واكنش ترمز زدن و انحرافات از مسير رانندگي معيارهاي عملكرد رانندگي در اين مطالعه بودند. يافته ها: نتايج ارتباط معناداري بين آگاهي موقعيتي رانندگان در قبل و بعد از شرايط خطرناك نشان دادند. بين ظرفيت حافظه فعال،توجه توزيع شده، توجه انتخابي واشكال جاي گرفته با سطح يك آگاهي موقعيتي رابطه معناداري ديده شد. همچنين نتايج اين مطالعه بين حافظه فعال، توجه توزيع شده با انحراف از مسير رابطه معناداري نشان داد. بحث و نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه در كل آگاهي موقعيتي راننده بعد از شرايط خطرناك افزايش مي يابد. اين مطالعه نشان داد كه توانايي‌هاي شناختي تنها سطح يك آگاهي موقعيتي را تحت تاثير قرار مي‌دهند. با توجه به نقش آگاهي موقعيتي در عملكرد رانندگي، نتايج حفظ مسير نشان مي‌دهند كه ادراك ممكن است يك عامل كليدي در عملكرد رانندگي بعد از شرايط خطرناك باشد.

Introduction: One of the most important subjects in the analysis of driver’s behavior had been situation awareness during the past decade. However, no study has been investigated the relation among component of situation awareness and performance and cognitive abilities of bus drivers. Current study aimed to survey relationship between bus drivers’ situation awareness, driving performance and cognitive abilities using driving simulator. Material and Methods: In this study, 30 professional bus drivers who have diploma or higher degree participated. Situation awareness measured by SAGAT technique and tests UFOV, EFT and WMS were used for measuring of cognitive abilities. Brake reaction time and lane departures were criteria for driving performance. Results: Accordingly, the result showed significant relation between drivers’ situation awareness before and after hazard conditions. Among WMS, divided attention, selective attention and EFT with level 1 of situation awareness was seen significant relation. The result of current study released a significant correlation among WMS and divided attention with lane departure. Conclusion: Results showed, in general, the driverʹs situational awareness in dangerous conditions increases. The study showed that cognitive ability affects only level 1 of situational awareness. According to role of situational awareness in driving performance, the results of lane keeping showed that perception might be a key factor in driving performance.