بررسي پراكندگي و منشا فلزات سنگين (Ni, Co, Mn, Ti, V) در رسوبات بستر درياچه زريوار

Distribution and origin of heavy metals (Ni, Co, Mn, Ti, V) in bed sediments of the Zarivar Lake

درياچه تالابي زريوار يكي از زيست بوم هاي مهم آبي ايران مي باشد كه در غرب ايران و در استان كردستان واقع شده است. هدف از انجام اين تحقيق بررسي رسوبات بستر درياچه زريوار جهت تعيين غلظت عناصر سنگين (Ni وCo, Mn, Ti, V) منشا و پراكندگي عناصر مي‌باشد. به اين منظور نمونه هاي رسوب از 31 ايستگاه جمع آوري شدند. فلزات نيكل، واناديم، منگنز، تيتانيم و كبالت در رسوبات توسط دستگاه ICP-OES اندازه گيري شدند. براي تعيين ارتباط بين عناصر و پارامترهاي فيزيكوشيميايي نمونه ها از روش-هاي آناليز خوشه اي و هم بستگي پيرسون استفاده شد. عناصر نيكل، واناديم، كبالت و تيتانيم داراي هم بستگي بالايي با يكديگر هستند و با منگنز هم بستگي منفي دارند. هم چنين نقشه پراكندگي 5 فلز سنگين نيكل، واناديم، منگنز، تيتانيم و كبالت در محدوده مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار ARC GIS 9.2 ترسيم شده است. نتايج نشان مي دهد غلظت عناصر سنگين كم بوده و رسوبات توسط Ni, Co, Mn, Ti, V آلـوده نشده اند. حضور اين فلزات در رسوبات بستر درياچه زريوار توسط واحدهاي زمين شناسي منطقه كنترل مي شود. تغييرات ميانگين غلظت عناصر كل ايستگاه ها، به ترتيب Ti > Mn > V > Ni > Co تعيين گرديد. نتايج شاخص زمين انباشت (Igeo) نشان مي دهد كه نمونه ها نسبت به اين 5 عنصر عملاً غيرآلوده مي باشند. به نظر مي رسد عنصر منگنز داراي منشا متفاوتي نسبت به ساير فلزات مورد مطالعه باشد. نتايج فاكتور غني شدگي براي اين 5 عنصر پايين تر از حد آلودگي بوده و غني شدگي كمي را نشان مي دهد. نتايج ضريب آلودگي نشان دهنده آلودگي متوسط رسوبات نسبت به عناصر نيكل، كبالت، واناديم و تيتانيم و عدم آلودگي نسبت به عنصر منگنز بوده كه نشان دهنده تاثير عوامل انساني بر غلظت اين فلزات مي باشد.

Zarivar Lake, located west of Marivan city, Kurdistan Province, is an important freshwater lake in Iran. This study determined the concentration, origin, and distribution of heavy metals (Ni, Co, Mn, Ti, and V) in Zarivar Lake bed sediments. The sediment samples were collected from 31 stations. Cluster and Pearson correlation analyses were used to evaluate the relation between metals and physicochemical parameters of the samples. Ni, V, Co, and Ti were strongly correlated with each other and were negatively correlated with Mn. A distribution map of the metals was drawn using the ARC GIS 9.2 software. Results showed that metal concentrations were low and sediments were not contaminated by Ni, Co, Mn, Ti, and V. The presence of metals in bed sediments is controlled by local geological units. The mean variation in metal concentrations was Ti > Mn > V > Ni > Co. The results of the geoaccumulation index (Igeo) showed that the samples were practically not polluted by these five metals. The source of Mn appears to be different from the other studied metals. Enrichment factors for these five elements were lower than pollution limits, which indicated low enrichment. The pollution index showed moderately polluted sediments with regards to Ni, Ti, Co, and V, and unpolluted sediments with regards to Mn, which showed the human impact on the concentration of these metals.