رخساره ها، محيط رسوبي و چينه نگاري سكانسي سازند سورمه (ژوراسيك) در منطقه فارس

Facies, sedimentary environment and sequence stratigraphy of the Surmeh Formation (Jurassic) in Fars region

سازند سورمه معرف نهشته سنگ هاي ژوراسيك منطقه زاگرس و يكي از مهم ترين سنگ مخزن هاي نفت و گاز حوضه خليج فارس است. اين سازند به طور عمده از كربنات هاي ستبر لايه و صخره ساز تشكيل شده و با ناپيوستگي فرسايشي از سازندهاي نيريز (ژوراسيك زيرين) و فهليان (كرتاسه زيرين) جدا مي شود. به منظور بازسازي تاريخچه رسوب گذاري و شناخت سكانس هاي رسوبي نهشته هاي ژوراسيك زاگرس سه برش سطحي از سازند سورمه در منطقه فارس داخلي مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج به دست آمده نشان مي دهند كه اين مجموعه رسوبي شامل 15 رخساره گوناگون است كه در مراحل مختلف تكامل يك پلاتفرم كربناته نهشته شده اند. گسترش زياد آهك هاي دولوميتي ليتيوتيس دار در بخش آغازين سازند سورمه و هم ارزهاي آن در مناطق وسيعي از خاورميانه نشانه حضور يك درياي اپي ريك در انتهاي ژوراسيك پيشين (توآرسين) اين مناطق است. در اوايل ژوراسيك مياني با تكاپوي گسل هاي محدود كننده حوضه به خصوص گسل پيشاني كوهستان و جابجايي بستر رسوبي، الگوي رسوب گذاري به رمپ با انتهاي پرشيب تغيير يافت و حوضه درون شلفي پارس پديد آمد. بالا بودن سطح آب درياها و نرخ بالاي توليد كربنات در اواسط ژوراسيك مياني (باژوسين) به رسوب گذاري تناوبي از شيل و آهك هاي دوباره نهشته شده (توربيدايت آهكي) در بخش مياني سازند سورمه منجر گرديد. با پر شدن تدريجي حوضه درون شلفي پارس در باتونين زمينه حضور دوباره رمپ هموكلينال فراهم شد و توليد كربنات هاي كم عمق و نهشته هاي تبخيري تا انتهاي ژوراسيك ادامه يافت. بررسي تغييرات عمودي رخساره ها و مقايسه با منحني افت و خيز سطح آب درياها در ژوراسيك از بودن دو سكانس رسوبي رده دوم در سازند سورمه حكايت مي كند كه با ناپيوستگي نوع 1 محدود شده اند. اين دو سوپرسكانس به نوبه خود از شش سكانس رسوبي رده سوم تشكيل شده اند و با چرخه هاي رسوبي بزرگ زوني زيرين يك و زوني زيرين دو اسلاس هم ارز هستند.

The Surmeh Formation comprises the Jurassic rocks of the Zagros Mountains and is considered as one of the most important petroleum reservoir units in the Persian Gulf basin. This formation is mainly composed of thick bedded and cliff forming carbonate rocks. The aims of this study are to investigate depositional history and sequence stratigraphy of the Surmeh Formation in the Fars province or eastern Zagros. Field and laboratory examination of the formation revealed the presence of 15 lithofacies related to different evolutionary stages of a carbonate platform. The results of different measured sections indicated that the lower part of the Surmeh Formation is composed of thick-bedded dolomitic facies containing Lithiotis fossils of Toarcian age related to a shallow marine epeiric platform. At the Aalenian tectonic movement along the preexisting basin faults resulted in the formation of a distally steepened ramp and Pars intrashelf basin. Consequently, alternating shale and limestone (calciturbidites) were deposited in the deep marine environment of an outer ramp during Bajocian. During Bathonian, overproduction of carbonates and progradation of platform facies over basinal deposits resulted in reestablishment of the homoclinal ramp that was in existence in the study area until the end of Jurassic. Vertical facies variations and comparison with global sea level curve revealed the existence of two second-order depositional sequences in the Surmeh Formation. The given sequences by themselves include 6 third-order sequences and correlate with lower Zuni I and lower Zuni II super sequences of Sloss (1963).