تعيين تبخير-تعرق و ضريب گياهي (kc) چغندرقند با استفاده ازلايسيمتر و مقايسه آن با روش‎هاي تجربي در شهركرد

Determination of evapotranspiration and crop coefficient (kc) of sugar beet using lysimeter and comparing it with experimental methods in Shahrekord

اين آزمايش با هدف تعيين تبخير-تعرق گياه چغندرقند و برآورد ضريب گياهي (kc) آن براي دوره رشد با استفاده از لايسيمتر زه‎كش‎دار به روش بيلان آبي و روش‎هاي تجربي به مدت سه سال در شهركرد اجرا شد. پس از كاشت بذر چغندرقند در داخل و خارج لايسيمتر، با اندازه‌گيري عوامل معادله‌ي بيلان آبي، تبخير-تعرق گياه در دوره‌ هفتگي و ماهانه محاسبه گرديد. نتايج نشان داد كه مجموع تبخير-تعرق گياه چغندرقند در فصل رشد برابر 6/1016 ميلي‎متر شد كه ميزان آب زه‎كش برابر با 9/73 ميلي‎متر و تغييرات رطوبتي خاك برابر با 1/66 ميلي‎متر بود. مقدار تبخير از تشت كلاس A در فصل رويش چغندرقند برابر 5/1364 ميلي‎متر شد. تبخير-تعرق گياه مرجع از طريق لايسيمتر زه‎كش‎دار اندازه‎گيري و با استفاده از روش‎هاي تجربي برآورد گرديد. نتايج نشان داد كه ميزان تبخير-تعرق گياه مرجع از لايسيمتر در دوره رشد گياه چغندرقند برابر با 03/1123ميلي‎متر بود و از بين روش‎هاي تجربي، روش بليني–كريدل فايو 24 و پن من مانتيث فايو 56 از دقت بيشتري در برآورد برخوردار بودند. ضريب گياهي چغندرقند يا (kc) در مراحل رشد ابتدايي، توسعه گياه، مياني و نهايي به ترتيب برابر با 72/0، 81/0، 04/1 و 70/0 شد و متوسط آن در كل دوره رشد گياه چغندرقند برابر با89/0 بود. متوسط ضريب تشت تبخير يا kpدر طول دوره رويش گياه چغندرقند برابر با 83/0 شد و متوسط ضريب (Kc.p) در فصل رشد گياه چغندرقند برابر با 73/0 به دست آمد. به عبارتي نياز آبي چغندرقند برابر با 73/0 تبخير از تشت تبخير است و با داشتن ميزان تبخير از تشت با دقت قابل قبولي مي‎توان نياز آبي گياه را تخمين زد. از طرفي كارايي مصرف آب براي محصول ريشه چغندرقند برابر با 14/5 كيلوگرم بر مترمكعب و براي شكر سفيد برابر با 753/0 كيلوگرم قند بر مترمكعب آب مصرفي برآورد گرديد.

This study aimed at determining the evapotranspiration and crop coefficient (kc) of sugar beet during the plant growth using drainage lysimeter by using water balance and experimental methods for three years in Shahrekord. After sugar beet planting and out of lysimeter, evapotranspiration was measured weekly and monthly by measuring the factors of the water- balance equation. Results showed that the total evapotranspiration of sugar beet was 1016.6 mm during the growing season and the rate of water drainage and the soil moisture content were 73.9 and 66.1 mm, respectively. The amount of evaporation from class A pan was 1364.5 mm. Evapotranspiration of the reference plant was measured by using drainage lysimeter and estimated by using the experimental methods. Rusults showed that the evapotranspiration rate of the reference plant was 1123.03 mm and among the experimental methods, the Blaney- Criddle FAO24 and Penman-Monteith FAO 56 method had more accuracy. Crop coefficient at early stage, development stage, middle stage, and final stage was 0.72, 0.81, 1.04, and 0.7 with an average of 0.89 for the whole growing period of sugar beet. The average pan evaporation coefficient (Kp) was 0.83, and the average water requirement coefficient (Kc.p) was 0.73 for the growing season of sugar beet. In other words, sugar beet water requirement was 0.73 of the evaporation from the evaporation pan, and by having the amount of evaporation from the pan, one can estimate the under requirement of the crop with an acceptable accuracy. Water use efficiency for root and white sugar was 5.14 and 0.753 kg m-3, respectively.