خستگي شناختي و حل مسايل شناختي: آزمون الگوي اثر تعديل‌كننده خوش بيني گرايشي

Cognitive Exhaustion and Solving Cognitive Problems: Testing the Moderating Effect Model of Dispositional Optimism

به منظور تعيين اثر تعديل‌كننده خوش بيني در رابطه بين خستگي شناختي و حل مسيله شناختي، آزمايشي طراحي و اجرا شد. ابتدا نسخه تجديد نظرشده آزمون جهت گيري هدف (شير، كارور و بريجز، 1994) بر روي 300 دانشجو اجرا شد. از بين افرادي كه نمره هاي آنها در سازه خوش بيني 2± واحد انحراف استاندارد از ميانگين نمره ها فاصله داشت، تعداد 40 دانشجو انتخاب و به طور تصادفي در چهار گروه 10 نفري تخصيص داده شدند. آزمايش داراي دو مرحله بود. در مرحله اول، آزمودني هاي گروه كنترل با تكاليف افتراقي قابل كنترل و آزمودني هاي گروه آزمايش با تكاليف افتراقي غيرقابل كنترل رو به‌رو شدند و در مرحله دوم، گروه ها در موقعيت حل مسيله، به تكليف آناگرام پاسخ دادند. نتايج تحليل واريانس دوراهه از معناداري اثر اصلي عامل گروه و عامل خوش بيني و از عدم معناداري كنش متقابل عوامل گروه و خوش بيني در پيش‎بيني نمره‎هاي حل مسيله شناختي به طور تجربي حمايت كردند. عدم معناداري كنش متقابل عوامل گروه و خوش بيني نشان داد خوش‎بيني رابطه بين خستگي شناختي و حل مسايل شناختي را تعديل نمي كند. اين يافته ها ضمن تاكيد بر توجه به نقش اصلي منابع تغييرپذيري خستگي شناختي و خوش بيني در پيش-بيني حل مسيله شناختي فراگيران نشان مي دهند رابطه علّي بين خستگي شناختي و عملكرد حل مسيله تابعي از تغيير در عامل خوش بيني محسوب نمي شود.

The aim of the present study was to investigate the moderating effect of dispositional optimism in the relationship between cognitive exhaustion and solving cognitive problems. Three hundred university students completed the Life Orientation Test-Revised (LOT-R, Schier, Carver & Bridges, 1994). Forty students whose scores on the dispositional optimism were two standard deviations above or below the mean score were selected and randomly assigned into four groups each including ten participants. In the first phase of the experiment, experimental and control groups confronted with uncontrollable and controllable discriminative tasks, respectively. In the second phase of the experiment, all participants in the problem solving situation, replied to the anagram task. The data were analyzed using the two-way between subjects analysis of variance. The results indicated that there was a significant main effect of group and dispositional optimism but there was no significant interaction between group and dispositional optimism. Therefore, the relationship between cognitive exhaustion and solving cognitive problems was not moderated by dispositional optimism. These findings suggested the role of cognitive exhaustion variability and dispositional optimism in predicting problem solving and that the causal relation between cognitive exhaustion and problem solving is not a function of dispositional optimism variation.