تاثير اينترنت بر نگرش فرهنگي روحانيون (مطالعه موردي طلاب حوزه‌هاي علميه قم

The Effects of Using Internet on Cultural Attitudes of Clergymen (Case Study: Clergymen of Qom City)

روحانيون، به عنوان اصلي‌ترين «گروه مرجع» در بين متدينين جامعه ايران به شمار مي‌آيند كه هر گونه جهت‌گيري در عقايد، انديشه‌ها و رفتار و سبك زندگي آنها، مي‌تواند تاثيرات عميقي در جامعه مذهبي و حتي غير مذهبي (با توجه به اين كه حكومت ايران، حكومتي ديني و تحت نظارت رهبران ديني است) بر جاي بگذارد. رويكرد مثبت و باز حوزه علميه قم نسبت به پذيرش تكنولوژي‌هاي نوين ارتباطي باعث شده است، اقبال به استفاده از جديدترين وسايل ارتباطي به منظور تحصيل، تحقيق، تبليغ و تعامل موثر با فضاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي جامعه و جهان، در بين روحانيون بسيار چشم‌گير باشد و همين امر، طلاب علوم ديني را از كنج حجرات بيرون آورده و آنها را به صحن علني جامعه بين‌المللي (در مصاف با انواع ديدگاه‌ها، نگرش‌ها و سليقه‌هاي فكري، عقيدتي، فرهنگي، ارزشي و رفتاري متنوع) وارد كرده است. اين پژوهش بر آن است با بهره‌گيري از نظريه‌هاي ارتباطاتي مرتبط با تاثيرات فرم و محتواي رسانه‌ها بر مخاطبان، تاثيرات رسانه اينترنت را بر نگرش فرهنگي روحانيون بررسي نماييد. براي اين منظور، از روش پيمايش و تكنيك پرسشنامه براي جمع‌آوري اطلاعات از جامعه آماري پژوهش (روحانيون شهر قم) استفاده گرديد كه از طريق دو مرحله نمونه‌گيري (خوشه‌اي و در دسترس) ابتدا مدارس حوزوي و سپس واحدهاي تحقيق (طلاب علوم ديني) براي جمع‌آوري اطلاعات مشخص گرديدند. تجزيه و تحليل اطلاعات جمع‌آوري شده، نشان مي‌دهند كه بين استفاده از اينترنت (در دو بُعد ميزان استفاده و نوع محتواي مورد استفاده) با نگرش فرهنگي روحانيون ارتباط معنا‌داري وجود دارد؛ بدين ترتيب كه نگرش فرهنگي روحانيوني كه به ميزان زيادتري از اينترنت استفاده مي‌كنند، بيشتر به سمت نوگرايي تمايل دارد و بر عكس هر چه ميزان استفاده از اينترنت كم ‌باشد، نگرش فرهنگي آنها بيشتر به سمت سنت‌گرايي ميل مي‌كند. همچنين هر چه روحانيون، محتوايي كه در چارچوب اخلاقي، شرعي، قانوني يا صنفي آنها قرار دارد را مورد استفاده قرار مي‌دهند، نگرش آنها سنتي‌تر و هر چه قدر محتواي خارج از اين چارچوب را مورد استفاده قرار مي‌دهند، نگرش فرهنگي نوگرايانه‌تري خواهند داشت.

It is important to note that any orientation of the thoughts, beliefs, behavior and lifestyle of clergymen, as the major “reference group” among religious people of Iran, can have deeply influence religious or even non-religious parts of Iranian society. Fortunately, positive attitude of Qom hawza towards modern communicational technologies has led to vast adaption of latest communication devices by clergymen in order to study, research, promote and effective communicate with political, social and cultural arenas of the society and the world and this has caused an influential and bold presence of them in virtual realm. In fact, the complex communicational world of nowadays (especially internet) has drawn clergymen from their traditional studying corners to the open scene of the international community (to face various viewpoints, attitudes and ideological, cultural, behavioral and value views). Therefore, in this interdisciplinary study the effects of internet media on cultural attitudes of clergymen are investigated according to the communicational theories, as well as social psychology theories on formation and transformation of attitudes.