مدل سازي تلفات تبخير از مخزن سد علويان با استفاده از مدل درختي M5 و مقايسه آن با روش هاي تجربي

M5 tree model based modeling of evaporation losses in Eleviyan reservoir and comparison with empirical equations

تلفات تبخير از سطح آزاد آب يكي از پارامترهاي مهم در مديريت منابع آب است. در اين تحقيق از مدل درختي M5 به‌عنوان يكي از شيوه‌هاي داده كاوي در برآورد تبخير از سطح آزاد آب سد علويان مراغه استفاده شد. نتايج حاصل نشان داد بهترين حالت مدل درختي M5 با ضريب همبستگي 851/0 و جذر ميانگين مربعات خطا كمتر از 587/1 ميلي متر قادر به ارايه روابط خطي جهت مدل‌سازي مقدار تبخير از سطح آزاد آب مي‌باشد. روابط ارايه شده توسط روش درختي M5 از تركيب پارامترهاي مختلف اقليمي كه در اكثر روابط تجربي توسعه داده شده نيز موجود مي باشند، به‌عنوان ورودي مدل در سناريوهاي مختلف ايجاد شده اند. همچنين ميزان تبخير از سطح آزاد آب با استفاده از روابط مختلف تجربي نيز برآورد شد. نتايج بهدست آمده نشان داد رابطه تجربي ماير با ضريب همبستگي 820/0 و جذر ميانگين مربعات خطا كمتر از 962/1 ميلي متر نسبت به ساير روش هاي تجربي از دقت بالاتري جهت برآورد تبخير از سطح آزاد آب در سد علويان مراغه برخوردار است. مقايسه روابط تجربي و روش درختي M5 نشان مي دهد گرچه ضريب همبستگي هر دو روش اختلاف كمي با هم دارند اما روش درختي M5 جذر ميانگين مربعات خطا كمتري نسبت به روش تجربي دارد و روابط خطي به‌دست‌آمده از روش درختي M5 ساده تر، قابل فهم تر و كاربردي‌تر است.

Evaporation losses from water free surface is one of the important parameter in water resources management. In this study M5 tree model as a one of the data mining approaches has been used to estimate evaporation from Elaviyan reservoir water free surface in Maragheh. The results showed that M5 tree model has ability to present linear equations for modeling evaporation losses from free surface water with the highest correlation coefficient (0.851) along with lowest root mean square error (1.587 mm). Relations offered by M5 tree method The combination of climate parameters that are available in most empirical relationship has been developed, As model input have been created in scenarios. Also evaporation losses from free surface water estimated by using empirical equations. The results showed that the Meyer empirical equation with the high correlation coefficient (0.820) along with lowest root mean square error (1.962 mm) compared to other empirical methods could be estimate evaporation from free surface water with high accuracy. Comparison of empirical and M5 tree model results showed that both methods but have minimum difference between correlation coefficient also M5 tree model with lowest root mean square error could be present simple, understandable and applicable liner equations to estimate evaporation from Elaviyan reservoir free surface water in Maragheh.