گذر از ممدوح به معشوق مجازي و حقيقي در غزل عاشقانه (با تكيه بر غزل حافظ)

اين پژوهش به توصيف و تحليل روند جايگزيني بت واره هاي برساخته آدمي از خدا به سلطان و از سلطان به معشوق مي پردازد و نمونه هاي آن را در غزل عاشقانه نشان مي دهد. انسان درپي يافتن گمشده خويش، در متعالي ترين شكلِ آن، به خداوند چشم داشته است. از آنجا كه درك ذات خداوند برايش ميسر نبوده، به جلوه هاي وي در هستي،روي آورده و نظر بر بُت، ممدوح و معشوق دوخته است. شاعران و نويسندگان در مسير تاريخ ادبي، پس از نگاه كلي نگر خويش به خداوند، نظر ستايش آميز خود را نخست به پادشاهان، به عنوان برگزيدگانوي(مطابق پاره اي باورهاي ديرين) و سپس به ممدوح و معشوق افكنده اند و همان نگرش را نسبت به پرستش، در قالب آرزوهاي آرماني خويش براي دست يابي بهالگوي كامل، بدو نسبت داده اند و چون هيچ موجودي در روي زمين كامل نيست و اين معشوق آرماني هم نمي تواند،‌ عاشق را خرسند كند، كم كم چنان كه مي بينيم موقعيت معشوق آرماني در قلب عاشق متزلزل مي شود. اين پژوهش، گزارشي از اين رويكرد است.