تحليل و بررسي ديدگاه نقيب العطاس درباره اسلامي سازي علوم اجتماعي

Analyzing the Ideas of Naghib Alattas on Islamicization the Social Sciences

هدف: «محمدنقيب العطاس» يكي از موافقان و نظريه‌پردازان ايده اسلامي‌سازي دانش در نيمه دوم قرن بيستم است. هدف اين پژوهش، گزارش و ارزيابي فرايند تحقق علوم اجتماعي اسلامي از ديدگاه عطاس است. روش: در گردآوري اطلاعات از روش كتابخانه‌اي و در بررسي آن از روش تحليل فلسفي استفاده شده است. يافته‌ها: 1. ديدگاه عطاس تنها شامل تهذيب و تكميل علوم موجود نيست، بلكه در بر دارنده دو مرحله تهذيب و تكميل علوم موجود و توليد علوم جديد بر اساس مباني و روش‌شناسي اسلامي است. 2. روش‌شناسي تحقق علوم اجتماعي اسلامي در انديشه وي، شامل استفاده از روش تركيبي(اجتهادي، شهودي، عقلي و تجربي)، اسلامي‌سازي زبان و به كارگيري روشهاي تفسير و تاويل در مطالعه پديده‌هاي طبيعي و انساني است. نتيجه‌‌گيري: الگوي علم ديني عطاس، هر چند درصدد اسلامي‌سازي در سطح مباني و روش‌شناسي علوم است و از اين رو، بسياري از اشكالات منتقدان بر وي وارد نيست؛ اما داراي نقاط ابهام فراواني است. آسيبهاي روش‌شناسي وي نيز عبارتند از: مبهم و غير شفاف بودن استفاده از روش تركيبي آسيب؛ تكيه بيش از اندازه بر نقش اسلامي‌سازي زبان براي تحقق علوم اسلامي؛ مناسب مباحث فلسفي و عرفاني بودن روش تاويلي و كارايي نداشتن براي توليد معرفت علمي.

Objectives: The purpose of present study is analyzing the ideas of naghib alattas on islamicization the social sciences. naghib alattas is one of the pioneers in knowledge islamicization idea in second half of 20 century .the present article intends to evaluate the process of actualizing the Islamic social sciences from view point of naghib alattas. Method: The method of the study is library and philosophical analysis method. Results: The results of the survey indicate that: 1-alattas, s opinion is not limited only in purification , edification and accomplishment of existing sciences but it also includes two processes of purification and accomplishment of existing sciences and production of modern sciences based on Islamic principles and methodology. 2-the methodology of actualizing the Islamic social sciences from view point of naghib alattas includes a combinational method (individual reasoning and judgment, intuitive, rational and empirical), islamicization of studies and using commentary , exegesis and interpretation in studying the human and natural phenomena. Conclusion: The author of the article concludes religious model of alattas in sciences intends to develop islamicization in fundamentals and methodology but there are some ambiguities in this way. The pathological aspects of his methodology are as follow: ambiguity in combinational method; excessive emphasis on islamicization of language in developing Islamic sciences; mystical aspect of commentary interpretation method which is not practical in scientific knowledge production.