پهنه بندي پتانسيل خطر بيابانزايي با استفاده از رويكرد MADM و مدل آنتروپي شانون، مطالعه موردي: منطقه خضرآباد يزد

Zoning Desertification Potential Hazard Using MADM Approach and Shannon Entropy Model in Khezrabad Region, Yazd

ارزيابي و تهيه نقشه پتانسيل شدت بيابانزايي همواره به عنوان يكي از ابزارهاي برنامه ريزان در عرصه مديريت مناطق بياباني مطرح بوده است. با توجه به اهميت كاربردي اين نقشه ها عليرغم توسعه فنون و روش هاي كمي در طي سال هاي اخير، همچنان سعي مي شود كه روش هايي با خطاي كمتر و ضريب اطمينان بيشتر ارايه گردد. در اين رابطه با بررسي مدل-هاي پهنه بندي خطر بيابانزايي ملاحظه شد كه نقيصه اي كه در تمامي اين مدل ها همواره مطرح بوده اين است كه در ارزشگذاري شاخص ها، تنها ارزش مطلق هر شاخص در هر واحد كاري در نظر گرفته مي شد و اولويت آنها در ايجاد شرايط بحراني مد نظر قرار نمي گرفت كه اين امر منجر به دستيابي به نتايج غير واقعي مي شد. از اين رو هدف اين پژوهش ارايه مدلي به منظور طبقه بندي شدت بيابانزايي هم بر مبناي اولويت شاخص ها نسبت به هم و هم اهميت هر شاخص در هر واحدكاري مي باشد و در اين رابطه از مدل آنتروپي شانون استفاده شده است. اين مدل كه برگرفته شده از تيوري اطلاعات مي باشد با ساختار سلسله مراتبي به ارزيابي پتانسيل خطر بيابانزايي در واحدهاي كاري مي پردازد و در انتها نتايج را به صورت نقشه هاي ارزيابي ارايه مي دهد. مطالعات انجام شده نشان داد كه 43/0% درصد از كل منطقه مطالعاتي به صورت شديد و 92/8% درصد به صورت نسبتاً شديدي تحت فرايند بيابانزايي مي باشد و بيابانزايي با شدت متوسط (18/57%) و نسبتاً متوسط (48/33%) به ترتيب، بيشترين سهم را در منطقه مطالعاتي به خود اختصاص داده است. در عين حال ارزش كمي شدت بيابانزايي براي كل منطقه از مجموع عوامل 065/0 (كلاس متوسط يا V) بدست آمد.

Assessment and mapping of desertification potential has been considered as a planning tool in management of desert areas. Based on the importance of these maps, despite the development of techniques and quantitative methods in recent years, experts try to provide methods with fewer errors and more reliability. In this regards, studying desertification hazard zonation models revealed that in evaluation of indices, only the absolute value of each index in each work unit has been considered and their priorities in critical condition has been neglected, thereby leading to unrealistic results. Therefore this study aimed to present a model to classify desertification severity based on indices priority and the importance of each indicator in each work unit. In this regard, Shannon entropy model was used. This model, derived from information theory, evaluates potential risk of desertification by analytic hierarchy process in work units and finally presents the result as evaluation maps. The results showed that 0.43% and 8.92% of the study area faced severe and relatively severe desertification, while the greatest proportion of desertification belonged to medium (57.18%) and relatively medium (33.48%) class of desertification, respectively. However, quantitative value of desertification severity for the total area was 0.065, corresponding to medium class (V) of desertification.