تاثير پديده ساقه روي بر عملكرد و كيفيت دو رقم چغندرقند دركشت پاييزه در منطقه دزفول

Effect of bolting on the yield and quality of two sugarbeet varieties in autumn sowing areain Dezful region of Iran

به منظور بررسي خصوصيات كيفي و تكنولوژيكي ريشه دو رقم چغندرقند مناسب كشت پاييزه (HI1059 و Palma) در دو حالت به ساقه رفته و به ساقه نرفته (شامل چهار تركيب تيماري)، آزمايشي درقالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد دزفول در سال زراعي 91-1390 انجام شد. در زمان برداشت، صفات ميزان قند، غلظت ناخالصي-هاي ريشه (پتاسيم، سديم و نيتروژن مضره)، ميزان قند ملاس، عملكرد ريشه و شكر، مقاومت ريشه به برش پذيري، ميزان انرژي مصرفي در عمل برش ريشه و نسبت بافت آوندي به بافت پارانشيم ريشه مطابق با روش هاي استاندارد اندازه گيري شدند. نتايج ميانگين ساقه-روي ارقام نشان داد كه به طور كلي، در رقم HI1059، 33 درصد و در رقم Palma، 51 درصد بوته ها به ساقه رفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تيمارهاي آزمايشي براي هيچ يك از صفات كمّي و كيفي چغندرقند معني دار نبود. نتايج مقايسه گروهي بين حالت ساقه روي و عدم ساقه روي بوته ها به تفكيك رقم مشخص نمود كه پديده ساقه روي در رقم HI1059 باعث كاهش ميزان قند از 1/16 به 6/15 درصد و در رقم Palma از 4/16 به 9/15 درصد شد. عليرغم كاهش پنج درصدي وزن تك ريشه و هفت درصدي عملكرد شكر در ميانگين دو رقم در اثر پديده ساقه روي، اين تفاوت ها معني دار نبود. با وجود افزايش اندك غلظت ناخالصي ها، ميزان قند ملاس، انرژي جهت برش پذيري ريشه و نسبت بافت آوندي به بافت پارانشيم ريشه در بوته هاي به ساقه رفته، تفاوت معني داري با حالت عدم ساقه روي مشاهده نشد. به طور كلي اگر چه ساقه روي چغندرقند در شرايط كشت پاييزه در دزفول در سال اجراي آزمايش براي اين دو رقم كه ساقه روي آنها از حدود يك ماه قبل از برداشت ظاهر شده بود، بر عملكرد و برخي خصوصيات كيفي چغندرقند تاثير قابل ملاحظه اي نداشت، ليكن به نظر مي رسد كه تشكيل ساقه گل دهنده ضمن مزاحمت در برداشت چغندرقند، در فرآيند استحصال شكر از چغندرقند در كارخانه قند از نظر فيزيكي و شيميايي اختلال ايجاد نمايد. بنابراين استفاده از ارقام مقاوم به ساقه روي براي توسعه كشت پاييزه در كشور ضروري به نظر مي رسد، هر چند اجراي آزمايش هاي تكميلي در چند سال مي تواند اطلاعات جامع تري را از نظر تاثير پديده ساقه روي بر كميت و كيفيت چغندرقند فراهم نمايد.