بررسي خلوت و تحوّل آن در تصوّف

The Development of Solitude in Islamic Mysticism

خلوت يكي از مراحل سيروسلوك در عرفان عملي است كه داراي دو جنبه ظاهري و باطني است. جنبه ظاهري آن انقطاع از غير با شروط خاص با هدف تزكيّه نفس است؛ اما جنبه باطني و حقيقت آن، جمعيت خاطر، تداوم مراقبت، استمرار ذكر، ترك علايق و در نهايت، بندگي خداوند است. اين مرحله از سير معنوي، آداب و شروطي دارد و فوايد و آثاري بر آن مترتب است. خلوت از اركان اساسي سلوك به شمار مي‏آيد و همواره رهبران طريقت پيروان خود را به نوعي از خلوت سفارش نموده‏اند؛ در دوره‏هاي مختلف، در شيوه خلوت‏گزيني تحولاتي رخ داده است كه اين امر مبيّن پويايي عرفان عملي با توجه به مقتضيات زمان و اجتماع است. در اين مقاله به بررسي مساله «خلوت» در متون عرفاني و آداب آن پرداخته شده است.