نقد مقاله:رابطه ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي اعضاي هيات‌علمي با كيفيت آموزش و يادگيري در دانشگاه‌هاي پيام نور فارس و علوم پزشكي شيراز

Comment on: Demographic Features and Learning and Education Quality in Fars Payame Noor University and Shiraz University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Education

مقاله‌اي با عنوان: رابطه ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي اعضاي هيات‌علمي با كيفيت آموزش و يادگيري در دانشگاه‌هاي پيام نور فارس و علوم پزشكي شيراز در مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي 1393; 14 (10) :843-850 به چاپ رسيده است. از آنجايي كه اين مطالعه بر اساس نياز موجود، طراحي و اجرا شده است، نتايج آن مي‌تواند بسيار مفيد و قابل استفاده در تصميم‌گيري‌ها باشد(1). در عين حال مباحث زير در رابطه با اين مقاله، مي‌تواند قابل بحث باشد. مجله آموزش پزشكي فرصتي براي پژوهشگران جهت نقد مقالات منتشر شده در اين مجله فراهم ساخته است(2)، نقد مقاله با هدف سازندگي صورت مي‌گيرد و به اين معني نيست كه كار پژوهشگر داراي كاستي است، بلكه از آنجايي كه كار پژوهشگر كاربردي و مفيد است، نظرات تكميلي مي‌تواند مفيد باشد و بيش‌تر با هدف بهبود كيفيت گزارش‌دهي مقالات در آينده توسط ساير پژوهشگران بوده و جنبه آموزشي دارد. از اين رو سياست تيم سردبيري اين مجله در اتخاذ چنين تصميمي بسيار بجا بوده و مي‌تواند زمينه‌ساز ارتباط پژوهشگران با يگديگر و ارتقاي سطح دانش پژوهشگران در زمينه مقاله‌نويسي گردد، از اين رو اين مهم شايسته تقدير است(3). 1. درصد پاسخ‌گويي در پژوهش‌هاي پزشكي بسيار مهم است و زماني نتايج يك پژوهش مي‌تواند از قابليت اطمينان بالايي جهت استتناج برخوردار باشد كه درصد پاسخ‌گويي در سطح قابل قبولي باشد، معمولاً درصد پاسخ‌گويي بالاي 80درصد مي‌تواند مناسب باشد، در اين مطالعه درصد پاسخ‌گويي، كم‌تر از 70درصد است، محقق تعداد بيش‌تري از حجم نمونه مورد نياز براي مطالعه را، براي جبران ريزش نمونه، انتخاب كرده‌اند ولي در عين حال بايد به اين نكته توجه داشت، بين افرادي كه پرسشنامه را تكميل مي‌كنند و افرادي كه پاسخ نمي‌دهند، تقاوت‌هايي وجود دارد و در تفسير بايد مورد توجه قرار گيرد(4). 2. در قسمت نتايج، قسمت زيادي از توضيحات مربوط به ميانگين نمره ابعاد و سوالات كيفيت آموزش و يادگيري از ديدگاه اساتيد است(1)، از اين رو مناسب بود در بحث، اين مهم نيز مورد توجه قرار گيرد، كه آيا ميانگين نمره هر يك از ابعاد كيفيت آموزش و يادگيري از ديدگاه اساتيد نسبت به ساير مطالعات خارج از ايران به چه صورت است، گرچه هدف اصلي مطالعه اين نبوده است، ولي قسمت زيادي از نتايج به اين معطوف شده است، لذا مناسب بود در بحث نيز اشاره‌اي به اين مهم گردد. 3. در توضيح رابطه بين سمت اجرايي و كيفيت آموزش، نتيجه مطالعه حاضر در جهت عكس ساير مطالعه‌هاي ذكر شده است، و در توجيه اين امرذكر شده است: اعضاي هيات‌علمي دانشگاه‌هاي پيام نور و علوم پزشكي كه صرفاً به تدريس مي‌پردازند فرصت بيش‌تري جهت جستجوي مطالب، يافته‌هاي علمي و آشنايي با شيوه‌هاي تدريس نوين دارند اما اعضاي هيات‌علمي داراي پست اجرايي، كم‌تر فرصت دارند تا به جستجو و اجراي شيوه‌هاي آموزشي نوين بپردازند و بيش‌تر درگير امور اجرايي هستند(1). اما نكته‌اي كه مطرح است، اگر اين فرضيه كه اساتيدي كه پست اجرايي ندارند فرصت بيش‌تري براي جستجوي مطالب و شيوه‌هاي تدريس دارند، در ساير دانشگاه‌ها نيز صدق مي‌كند، لذا به نظر مي‌رسد، توجيه اين مهم، بسيار حايز اهميت بوده و مي‌تواند كاربردي باشد. 4. مرتبه علمي نيز يكي ديگر از ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي اعضاي هيات‌علمي است كه بر كيفيت آموزش و يادگيري تاثير معناداري دارد و اعضاي هيات‌علمي با رتبه استاديار و دانشيار بيش از سايرين بر كيفيت آموزش و يادگيري تاكيد مي‌كنند، طالبي و رحيمي هم در پژوهش‌هاي خود به بررسي تاثير مرتبه علمي با كيفيت آموزش و يادگيري پرداختند، نتيجه پژوهش حاضر مشابه پژوهش‌هاي مذكور است، با اين تفاوت كه تحقيق رحيمي نشان داد كه اعضاي هيات‌علمي با مرتبه مربي نگرش مثبت تري نسبت به ساير مراتب علمي درباره كيفيت در آموزش دارند(1)، بر اساس نتايج مطالعه مذكور، كم‌ترين نمره مربوط به اساتيد و سپس مربي است، از اين نظر كاملاً مخالف با مطالعه طالبي و رحيمي است و چرايي اين اتفاق و توجيه اين مهم مي‌توانست بسيار جالب توجه باشد. 5. در قسمت تشكر و قدرداني، ذكر شده است، بدين وسيله پژوهشگر از همه دانشجويان كه با حوصله فراوان اينجانب را در جمع‌آوري اطلاعات مربوط به اين پژوهش ياري كردند و همچنين به خاطر اعتمادشان و صداقت در پاسخ‌گويي به سوالات، تشكر مي‌نمايد(1). پژوهشگر، مسوول آنچه در تحقيق و مقاله ذكر مي‌شود، است و مي‌بايست با ارايه مطالب به جا و پيوستگي مطالب، باعث افزايش اعتماد در خواننده و اطمينان به نتايج و مقاله شود(3)، اين پژوهش بر روي اعضاي هيات‌علمي صورت گرفته است، ولي تقدير از دانشجويان، كمي باعث ابهام در ذهن خواننده مي‌شود، آيا منظور از دانشجويان كه در تشكر آورده شده است، پرسش‌گر است يا مواردي ديگر.