تعيين محصولات خاص كشاورزي ايران جهت فرآيند الحاق به WTO و سياستگذاري هاي داخلي

Selection of Iranian Agricultural Special Products for WTO Join Process and internal policies

هر كشوري تلاش مينمايد تا مهم ترين محصولات خود را با توجه به اقتضايات اقتصاد داخلي و اثرات مختلف بر شاخص‌هايي نظير امنيت غذايي، معيشتي و توسعه روستاي در فهرست كالاهاي خاص خود بگنجاند. محدوديت چنين فهرستهايي باعث شده است تا كشورها ضمن اولويتبندي نمودن شاخص‌هاي تعيين شده اقدام به انتخاب مهم ترين و اثرگذارترين محصولات خود نمايند. در اين مطالعه با توجه به اينكه عمده معيارهاي برگزيده مبتني بر موافقتنامههاي تجاري عموما با توجه به شرايط كشور طرف مذاكره انتخاب ميگردند، تلاش شده است تا با اولويتبندي معيارهاي سازگار با شرايط كشور از قبيل ميزان اشتغال، سطح زير كشت، ميزان توليد، سهم در كالري مصرفي، تجارت و ارزآوري، كالاهاي خاص كشاورزي تعيين گردد. داده هاي مورد استفاده متوسط شاخص هاي پنج ساله (90-1386) و مدل مورد استفاده رتبه بندي و تحليل سلسه مراتبيAHP بوده است. نتايج نشان داد كه گندم(آرد گندم)، برنج، شير، روغن و گوشت به عنوان خاصترين محصول از اين حيث شناسايي شدند. رتبه بندي محصولات كشاورزي مي تواند علاوه بر كاربرد در جريان مذاكرت تجاري و تعيين تعرفه وارداتي در سياست گذاري هاي داخلي از قبيل قيمت گذاري و حمايت مورد استفاده قرار گيرد. طبقه بندي JEL: F14, F13, F02

According to its economy and some criteria such as food security, livelihood security and rural development each country tries to select its special products. Limitations of such special products list lead researchers to sort indicators and select important products. Based on WTO negotiations in Doha round, each country is needed to choose tariff lines for special products. Criteria defined in Uruguay and Doha rounds are general and useable for WTO joined members. This paper presents a methodology for identifying “Special Products” and evaluates indicators measuring the importance of agricultural commodities to meeting the three criteria agreed for designating Special Products (food security, livelihood security and rural development). Average of five years (2006-2011) data, normal sorting and AHP methods are used in this study. The results show that wheat with share 37% in per capita energy consumption is the first special product for Iran. Oil, rice, sugar, and milk with 14%, 9.5%, 8.7%, and 4.5% share in energy supply, are others Iranian agricultural special products, respectively. The result of this study not only useable for WTO joint process but also can be used in policies such as pricing and tariff import rate.