انديشه‌هاي روشن‌فكري حكيم‌ابوالقاسم‌فردوسي

Ferdowsi’s Intellectual Ideas

تاريخ روشن‌فكري غرب بر مباني اومانيسم، عقلانيّت و تساهل از عصر رنسانس آغاز شد. روشن‌فكري جرياني فكري بود كه در تعارض ميان نيازها و حقوق طبيعي انسان در برابر سلطه تفكّركليسايي و حاكميّت مطلّقه شاهان روي‌داد. اين پژوهش بر آن است تا با بيان مباني روشن‌فكري تاريخ تفكّر غرب و ويژگي‌هاي آن، در بستر تاريخ به تحليل انديشه‌هاي فردوسي در شاهنامه بپردازد و اين‌كه نظام‌فكري حكيم فردوسي تا چه ميزان با مباني روشن‌فكري مطابقت دارد و تا چه اندازه واجد ويژگي روشن‌فكري است. هم‌چنين انديشه‌هاي انتقادي و اعتراضي عليه حاكمان سياسي و وضعيّت اجتماعي و فرهنگي روزگارش چه كم وكيفي داشته است. فردوسي با بهره‌گيري از مولّفه‌هاي روشن‌فكري وارايه ديدگاه‌هاي روشن‌گرش؛ براي آزادي ازسلطه نظام عقيدتي‌ خلافت بغداد كه حقوق و روح انسان را اسير خويش ساخته و حاكميّت غير ايراني غزنوي كه ملّيّت ايراني را ناديده گرفته؛ به مبارزه فكري پرداخته است.

The history of western intellectualism, based on humanism, rationality, and forbearance, started in the renaissance era. Intellectualism was a thinking wave that happened as a result of the conflict between man’s natural needs and rights and the domination of the church and the kings. The present article tries to analyze Ferdowsi’s ideas historically in the light of the basics of western intellectualism. It also wants to study the extent to which Ferdowsi’s thoughts are in coordination with the basics of intellectualism. Ferdowsi tried to use intellectual components and to present his intellectual ideas to fight for freedom from the domination of the Baghdad caliphate that had imprisoned the rights and spirit of man and form non-Iranian Ghaznavid government that had overlooked Iranian nationality.