رابطه نفس و بدن از ديدگاه حكمت متعاليه و مكتب ابن‌عربي

The Body-Soul Relation in the Transcendent Philosophy and Ibn Arabi’s School

نگاه فيلسوفانه حكمت متعاليه و نگاه عارفانه مكتب ابن‌عربي به مسيله چگونگي ارتباط نفس و بدن، تشابهات بسياري دارد. هر دو سنت، با در نظر گرفتن اعتبار و لحاظي خاص، به يگانگي نفس و بدن باور داشته و در عين حال، از لحاظي ديگر، ضمن پذيرش وجود فاصله فراوان ميان نفس ناطقه عقلي و بدن جسماني، بر ناكافي بودن روح بخاري براي برقراري ارتباط ميان نفس و بدن تاكيد داشته و وجود مرتبه و بدن مثالي را نيز كه ميان روح بخاري و نفس ناطقه قرار ميگيرد، ضروري ميدانند. به اين ترتيب، نفس ناطقه عقلي براساس نظر هر دو طايفه، داراي سه بدن در طول هم ميباشد؛ يعني ابتدا به بدن مثالي تعلق گرفته و سپس به روح بخاري و در مرتبه سوم به بدن جسماني تعلق ميگيرد. بعبارت ديگر، نفس ناطقه با دو واسطه بدن مثالي و روح بخاري به تدبير بدن جسماني ميپردازد. همچنين حكمت متعاليه و مكتب ابن‌عربي، هر دو، با عنايت به قاعده «تطابق عالم كبير و عالم صغير» به تبيين جايگاه نفس ناطقه و بدن مثالي و روح بخاري و بدن جسماني، بعنوان مراتب عالم صغير و تطبيق هركدام از آنها بر مراتب عالم كبير پرداخته‌اند.

There are several similarities between the philosophical view of the Transcendent Philosophy and the gnostic view of Ibn Arabi’s school of the quality of the body-soul relation. Both of them, based on certain considerations, believe in the oneness of the body and soul. At the same time, while accepting the existence of a huge gap between the rational soul and corporeal body, they emphasize that the existence of the steam-like spirit is not enough to establish the body-soul relation and argue that the existence of an Ideal body and level, which stands between the steam-like spirit and rational soul, is necessary for this relation to be realized. Accordingly, based on the views of both schools, the intellectual and rational soul possesses three bodies which appear alongside each other vertically. That is, it first belongs to the Ideal body, then to the steam-like spirit, and then to corporeal body. In other words, the rational soul administers the corporeal body through two intermediaries, namely, the Ideal body and the steam-like spirit. Moreover, both the Transcendent Philosophy and Ibn Arabi’s school explain the place of the rational soul, Ideal body, steam-like spirit, and corporeal body as the levels of the microcosm and the correspondence of each with the levels of macrocosm based on the principle of the “correspondence of macrocosm and microcosm”.