سيماي اساطير در آيينه ديوان اشعار خواجو

Mythology in the Mirror of Khwaju’s Divan

اگر شاهنامه را سند هويت و شناسنامه فرهنگ و زبان ايرانيان بدانيم بي گمان ديوان خواجوي كرماني شاعر و عارف بزرگ قرن هشتم هجري قمري در كنار ديگر دواوين سرايندگان ادب پارسي همچون سروده هاي حضرت حافظ ، حافظه قومي و جمعي ما آرييان محسوب ميشود .بكار گيري تمامي امكانات فكري و زباني و اشارت به تاريخ و اسطوره ايراني و بهره مندي از شخصيت هاي ملي و حماسي، سروده هاي خواجو را اصالتي خاص بخشيده است.در اين مقاله تلاش بر آن است تا علاوه بر بررسي اساطير و عناصر اسطوره‌اي بازتاب كمي وكيفي آن در سروده هاي خواجو مورد كندوكاو قرار گيرد . لذاطرح سوالات اصلي و پاسخگويي به آنها ازاهم موضوعات اين جستار است:1- هدف يا تاثيركاربردي استفاده از عناصر اسطوره‌اي دراشعار خواجو چه بوده است ؟ 2- ميزان آگاهي و موفقيت خواجو در بهره مندي ازعناصر اسطوره‌اي چه كيفيت و كميتي داشته است ؟ 3- آيا خواجو باپشتوانه قرار دادن عناصر اسطوره‌اي دربيان مفاهيم ذهني و ارايه مضامين و تصاوير شاعرانه موفق بوده است؟ از اين رو ميتوان گفت خواجو ضمن برخورداري از انديشه هاي بلند عرفاني ، آشنايي عميقي با فرهنگ و تاريخ ديرينه قوم ايراني داشته و با پشتوانه قرار دادن آن توانسته است به بيان انديشه ها و آموزه ها و تعاليم خود بپردازد.همچنين عناصر اسطوره‌اي و شخصيت هاي ملي و حماسي را به عنوان مجموعه‌اي از عناصر مضمون آفرين و خيال انگيز، استفاده‌اي شاعرانه داشته باشد .

If we consider the Shahnameh of Ferdowsi as an everlasting document of the Persian language and of Iranian cultural identity, the Divan (collected poems) of Khwaju Kermani, the famous poet and the great Sufi mystic of the 8th century, is undoubtedly comparable to the literary works of other great Persian poets such as Hafiz, the master of lyrical poetry. Kermani can rightly be called the ethnic and collective memory of the Aryans. The genuineness of his poetry emanates from utilizing his intellectual abilities and literary skills,making delicate allusions to historical events as well as Iranian mythology and illustrating national and epic heroes. This paper is an attempt to study the qualitative and quantitative effects of myths and mythological elements on Khwaju’s poetry. Therefore, because of his profound mystical thoughts, familiarity with the deep-rooted culture and history of ethnic Persians, Khwaju was able to express his ideas and doctrines. In addition, he introduced national and epic heroes into his poetry as a collection of literary elements which can be used to present themes and poetic imagery.