تنظيمات در عثماني و تاثير آن بر اميركبير، ميرزا حسين‌خان سپهسالار و ميرزا ملكم خان ناظم الدوله

چكيده تنظيمات، جنبش اصلاحات در حكومت عثماني در يك دوره چهل ساله است. ميرزا محمدتقي خان اميركبير درزمان حضور خود در عثماني فرصت يافت تا از نزديك شاهد دگرگوني‌ها در آنجا باشد. پس از مرگ امير، نزديك به دو دهه تاريك ديگر با صدارت ميرزا آقاخان نوري بر ايران گذشت و آنگاه نوبت به ميرزا حسين خان سپهسالار رسيد. او كه مدت 12 سال در سفارت ايران در عثماني به عنوان وزير مختار خدمت مي كرد از نزديك دگرگوني هاي سياسي ـ اجتماعي را در عثماني مشاهده نمود. افزون بر آن، ميرزا ملكم خان ناظم الدوله نيز يكي ديگر از رجال نوانديش ايراني است كه از دگرگوني هاي دوران تنظيمات در عثماني تاثير پذيرفته است. اين هر سه سياستمداران برجسته ايراني در زمان اقامت خود در عثماني دگرگوني هاي دوران تنظيمات در آن كشور را از نزديك ديده، با آن آشنا شده و از آن تاثيرپذيرفته اند. در اين نوشتار پس از بررسي نوشته هاي منابع در اين زمينه به نقد و ارزيابي آن ها پرداخته و با روش تحليلي و انتقادي، چگونگي و ميزان تاثير پذيرفتن آنان از دگرگوني هاي دوران تنظيماتمورد بررسي قرار خواهد گرفت.