مقايسه تكنيك‌‌‌هاي مختلف پهنه‌‌بندي داده‌‌‌هاي اقليمي براي تعيين مهم ترين فاكتور‌هاي مؤثر بر رويش درختان ناحية مرتفع چهارباغ گرگان

Comparing the Various Interpolation Techniques of Climatic Data for Determining the Most Important Factors Affecting the Trees Growth in the Elevated Areas of Chaharbagh, Gorgan

دانش اقلیم‏‏شناسیِ درختی با مطالعة ارتباط بین متغیر‏‏های اقلیمی و حلقه‏‏های درخت به بازسازی اقلیم گذشته می‏پردازد كه پیش‏نیاز بسیاری از مطالعات كشاورزی و منابع طبیعی است. اصولاً درختان مناطق مرتفع حساسیت بیشتری به تغییرات آب‏و‏هوایی دارند، اما متأسفانه در مناطق مرتفع جنگلی، نظیر منطقۀ چهارباغ گرگان (منطقة مطالعاتی) هیچ‏ ایستگاه هواشناسی‏ای وجود ندارد. برای رفع این مشكل، در این تحقیق روش‏‏‏های مختلف درون‏‏یابی داده‏‏‏های دما و بارندگی در منطقة مورد مطالعه با یكدیگر مقایسه و بهترین روش درون‏‏یابی مشخص شد. سپس، با استفاده از روش برتر، متغیر‏های دما و بارندگی ما‏هانه طی دورة آماری 1982ـ2006 در سایت‏‏‏های نمونه‏‏برداری حلقه‏‏‏های درخت برای دو گونۀ ارس و بلوط محاسبه شد. در‏نهایت، همبستگی بین داده‏‏های سالانۀ عرض حلقه‏‏‏های درختان ارس و با بلوط متغیر‏های دما و بارندگی ما‏هانه، شاخص بارندگی استاندارد (SPI)، و شاخص اكتشاف خشكسالی (RDI)، ارزیابی شدند. نتایج نشان داد در بین روش‏‏های مختلف درون‏یابی، روش گرادیان خطی سه‏بعدی و روش هیبرید خطی و غیر خطی به‏ترتیب بهترین روش‏‏‏های درون‏یابی دما و بارندگی‏اند. تحلیل ضرایب همبستگی نشان داد كه مؤثرترین عامل‏های هواشناسی بر رشد درختان بلوط، اثر مثبت شاخص SPI یك‏ماهۀ ماه ژوئن و اثر منفی دمای متوسط ماه مارس فصل رویش است. در‏مورد درختان ارس، بارندگی ماه ژوئیۀ فصل رویش و دمای متوسط ماه سپتامبر قبل از فصل رویش بر رشد درختان اثر منفی دارند.

The dendroclimatology science reconstructs the past climates through studying the relationshipbetween climatic indices and tree rings which is a pre-requisite of agricultural and naturalresources studies. Basically, the tree species of highland regions are more sensitive to theclimatic conditions. Unfortunately, in the highland forest regions like Chaharbagh, Gorgan (casestudy) there is nometeorological station. In order to solve this problem, in this study variousinterpolation methods of temperature and precipitation data from the area understudy werecompared and the best methods were determined. Then, through using the best interpolationmethods, monthly temperature and precipitation variables in the period 1982-2006 werecalculated in the tree ring sampling points for two tree species (i.e., Juniperus polycarpusand Quercus macranthera). Finally the correlation between yearly tree rings and monthlytemperature and precipitation, Standardized Drought Index (SPI), and Reconnaissance DroughtIndex (RDI) were evaluated. The results show that among various interpolation methods the3D linear gradient and linear and nonlinear hybrid methods are the best interpolation methodsfor temperature and precipitation, respectively. Correlation coefficient analyses showed thatthe effective meteorological factors on the growth of Quercus macranthera trees are thepositive effect of the SPI of June and the negative effect of the March temperature. The Julyprecipitation and the pre-growth September temperature have a negative effect on the growthof the Juniperus polycarpus trees.