طبقه‌‌بندي پوشش گياهي جنگل‌‌هاي اُرس (Juniperus excelsa M.Bieb.) و تجزيه و تحليل آن در ارتباط با متغيرهاي محيطي (مطالعه موردي: بخشي از كوهستان البرز)

A Classification of Juniperus excelsa M.Bieb. Communities and Analysis of Vegetation in Relation to Environmental Variables (Case Study: Some Parts of Alborz Mountains, Iran)

جوامع جنگلی ارتفاعات ایران و تورانی با گونة ارس شناخته شده است. این جنگل‏ها از گذشته‏های دور تاكنون تغییرات زیادی را متحمل شده‏اند و امروزه كمتر نشانی از جوامع پیوستۀ جنگلی دارند، اما هنوز هم می‏توان توده‌‌های دورافتاده اما متراكم ارس و حتی جنگل‏های وسیع آن ‏را یافت. در این تحقیق به پوشش گیاهی و ویژگی‌‌های اكولوژیك این جنگل‌‌ها در البرز جنوبی از شمال استان تهران تا شمال غرب استان سمنان پرداخته شده است. برداشت داده‌‌های پوشش ‏گیاهی بر اساس روش براون بلانكه همراه با اندازه‌‌گیری برخی متغیرهای مهم محیطی انجام پذیرفت. برای طبقه‏بندی پوشش گیاهی از TWINSPAN، تحلیل پوشش گیاهی از نرم‏افزار JUICE، و برای بررسی روابط پوشش‏گیاهی‌ـ‌محیط از تجزیۀ واریانس (ANOVA) و رج‏بندی CCA و PCA بهره‏گیری شد. بر اساس نتایج به‏دست‏آمده شش گروه پوشش‏ گیاهی مشخص شد كه از لحاظ فلورستیك و اكولوژی متمایز بودند و ویژگی‌های رویشگاهی هریك با تعیین گونه‏های غالب و معرف تشریح شد. این گروه‏ها در سه تیپ اصلی جای گرفتند: Juniperus Excelsa - Rhamnus Pallasii،Juniperus Excelsa - Cotoneaster NummulariusوJuniperus Excelsa - Lonicera Iberica. گروه اول در ارتفاعات پایین‏تر و خاك‏های فقیرتر از نظر ازت و مادة آلی رویش دارد؛ در حالی‌ كه گروه دوم در ارتفاع بالاتر و خاك‏هایی با ازت، مادة آلی، و ظرفیت رطوبت اشباع بیشتری رویش دارد. گروه سوم نیز مختص مناطقی تحت تأثیر رژیم رطوبتی با منشأ هیركانی است.

Mountainous forest communities of Irano-Turanian vegetation region are characterized with Juniperus excelsa. These forests have involved too many changes in the past and nowadays mostly are not integrated. But there are still some dense or broad stands. In this research, we have studied such these communities and their ecological properties in north of Tehran to northwest of Semnan province. A data set including floristic data according to Braun-Blanquet method and environmental variables were provided. To classify the vegetation, TWINSPAN and analyzing vegetation data with JUICE, and to investigate the species-environment relationship, ANOVA and Ordination (CCA and PCA) was used. According to the results, the vegetation was classified into six groups which were specific in floristic composition and ecological characteristics, and were described by their site properties, constant and indicator species. These groups took placed in three forest communities: Juniperus excelsa - Rhamnus pallasii, J. excelsa - Cotoneaster nummularius and J. excelsa - Lonicera iberica. The first one is significantly related to lower altitude and soils with poor nitrogen and organic matters, the second community is interested in upper lands and nutrient soils with a high saturated water capacity and the third one comprises stands impressed by the moist climate of the Hyrcanian region.