اثر مبدأ بذر و درخت مادري بر رشد و استقرار اولية بلوط ايراني (Quercus brantii) در ياسوج

Effect of Seed Provenance and Mother Tree of Quercus branti Base on Primary Establishment in Yasuj

چكیده این تحقیق به‌‌منظور بررسی تأثیر مبدأ بذر گونة بلوط ایرانی بر صفات مورفولوژیك بذر و پارامتر‌‌های رویشی و زنده‌مانی نهال‏‌‌های گونة بلوط ایرانی در عرض‏‌‌های جغرافیایی مختلف زاگرس انجام شد. درختان مادری از سه رویشگاه زاگرس شمالی (بانه)، زاگرس میانی (خرم‏آباد)، و زاگرس جنوبی (یاسوج) انتخاب شدند و بذر آن‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفی در یاسوج در زمین زراعی كاشته شد. سپس، صفات مورفولوژیك بذر و پارامتر‏‏های رویشی نهال، مانند ارتفاع، قطر یقه، تعداد برگ، و حجم در خرداد و مهر و زنده‏‏مانی نهال اندازه‏گیری شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد كه در رویشگاه‏‏‏های مذكور تمام صفات مورفولوژی بذر، به‌جز قطر در 1/0 ابتدایی و تعداد در یك كیلوگرم بذر، اختلاف معنی‏داری با هم دارند. عرض‏‏‏های جغرافیایی بالا بیشترین قطر، قطر ناف، حجم بذر، و كمترین طول و نسبت طول به قطر را داشتند. صفات رویشی و زنده‏مانی نهال‏‏‏های حاصل از سه مبدأ بذر اختلاف معنی‏دار داشتند؛ به‏‏طوری كه از نظر صفات رویشی و زنده‏مانی، نهال‏‏‏های بانه بیشترین مقدار را دارا بودند. نتایج همبستگی نیز نشان داد كه قطر، قطر ناف، و حجم بذر همبستگی مثبت، اما طول، نسبت طول به قطر، و تعداد بذر در یك كیلوگرم همبستگی منفی با عرض جغرافیایی و صفات رویشی نهال دارند. بیشترین میزان نسبت تعداد برگ سبز به تعداد برگ كل را نهال‏‏‏های با مبدأ جنوبی داشتند. نتایج تجزیة خوشه‌ای و تجزیة تابع تشخیص نیز نشان داد كه نهال‏‏‏های حاصل از بذور درختان مادری با مبدأ بذر بانه و قطر ناف بزرگ‏تر، از استقرار اولیة بهتری در یاسوج برخوردارند.

This study was conducted to investigate the effect of provenance of Persian oak species on its acornmorphological traits and growth and survival parameters in different latitudes of Zagros region.Mother trees of three sites from northern (Baneh), central (Khoram-Abad) and southern (Yasuj)Zagros region were selected and their acorns planted as a completely randomized design in commongarden in Yasuj. Acorn morphological traits and growth parameters of seedlings like height, collardiameter, number of leaves and volume in June and September and survival of seedlings weremeasured. Analyse of variance showed that all acorn morphological traits except acorn diameter atfirst one of 0.1 height and number of acorn per kg had difference significant. High latitudesprovenance had highest value of width, navel diameter and acorn volume and lowest value of length,length to width ratio. Growth and survival traits of seedlings from three provenances weresignificantly different so that seedlings originated from Baneh were showed highest value growth andsurvival traits. Results of correlation showed that width, navel diameter and acorn volume werepositively and length, length to width ratio and number of acorn per kg were negatively correlatedwith latitude and growth traits of seedlings. The highest amount of vitality was belongs to seedlings ofsouthern Zagros. Results of cluster analysis also showed that seedlings germinated from mother treesof Baneh and wide navel diameter of acorn had better primary establishment in Yasuj.