پايداري زماني الگوهاي مكاني تاج‌بارش تك‌درختان بلوط ايراني در ناحيۀ رويشي زاگرس (مطالعۀ موردي: جنگل‏هاي اطراف شهر ايلام)

Temporal Stability of Throughfall Spatial Pattern under Individual Oak Trees in the Zagros Region (Case Study: Neighboring Forests of Ilam)

هدف از این مطالعه، بررسی توزیع مكانی و پایداری الگوهای تاج‌بارش پنج تك‌ درخت بلوط ایرانی (Quercus brantii var. Persica) در فصل غیر رویش در جنگل‏های زاگرس نزدیك شهر ایلام بود. ‏ تاج‌بارش، به كمك 16 جمع‌آوری‌كننده در هشت جهت زیر تاج‌پوشش هر تك‌درخت، و میزان بارندگی به كمك شش جمع‌آوری‌كنندۀ باران كه در فضای بازی در نزدیكی رویشگاه بررسی شده بودند اندازه‏ گیری شد. میزان باران‌ربایی به‌صورت غیر مستقیم از تفاضل بارندگی و تاج‌بارش محاسبه شد.اندازه‏ گیری‏ ها به مدت سه ماه، از اواخر آذر 1389 تا اوایل فروردین 1390، انجام گرفت. در این دوره، 24 مورد بارندگی با مجموع عمق 4/302 میلی‏متر جمع‌آوری شد كه به‌طور متوسط 3/14 درصد آن برای تك‌درختان بلوط ایرانی به‌صورت باران‌ربایی تبخیر یا صرف اشباع تاج‌‌پوشش شد. در نمودارهای پایداری زمانی، كمتر از 6 درصد از جمع‌آوری‌كننده‏ ها تفاوت معنی‏دار (05/0 =α) نسبت به میانگین نرمال‌شدۀ تاج‌بارش داشتند كه بیانگر ناهمگنی كمتر تاج‌بارش در فصل استراحت در مقایسه با سایر مطالعات بر روی توده‏ های جنگلی است. ترتیب جمع‌آوری‌كننده‏ های تاج‌بارش در پلات‏ های پایداری زمانی به‌طور كلی پایین‌بودن مقدار تاج‌بارش در نزدیكی تنه برای تك‌درختان بلوط ایرانی را تأیید می‏كند. استفاده از نمودارهای پایداری زمانی در این مطالعه‏، مناسب‌بودن این روش را برای بررسی توزیع تاج‌بارش تك‌درختان بلوط ایرانی در طی زمان نشان می‏دهد.

Spatio-temporal variability of throughfall (TF) has an important role on the biogeochemical processes,soil, watershed hydrology as well as the nutrient cycle in forests. Spatial distribution and temporalstability of TF patterns by five individual Persian oak trees (Quercus brantii var. Persica) in theZagros forests of western Iran, Ilam, was quantified. Sixteen TF manual gauges were placed beneaththe five selected tree canopies in the eight geographic directions and the gross rainfall (GR) wasmeasured by the mean of six homemade gauges records placed in an open area adjacent to the studysite. Rainfall interception (I) was indirectly estimated as the difference between GR and TF. Themeasurements were recorded during three months from end of December 2010 to beginning of April2011. During this period, 24 rainfall events with cumulative depth of 302.4 mm was collected, ofwhich on average 14.3% evaporated as I or expended as canopy storage by individual Persian oaktrees. Less than 6% of sampling points in the time stability plots deviated consistently (α= 0.05) fromthe mean normalized TF, meaning lower heterogeneity of TF compared to other studies on the foreststands. Moreover, generally ranking of TF collectors of time stability plots confirmed lower TFconcentrations near the tree trunks for individual Persian oak trees. Time stability plots in the currentstudy were appeared a useful tool to quantify TF distribution of individual Persian oak trees.