نقش دانشگاه‌ها در توسعه و نهادينه شدن نظام حقوق مالكيت فكري

Role of Universities in Intellectual Property System

حقوق مالكيت معنوي يا فكري، حقوق اموالي است كه داراي ارزش اقتصادي داد و ستد هستند، ولي موضوع آن‌ها شي معين مادي نيست. براساس بند «ج» ماده 2 قانون اهداف و وظايف وزارت علوم درخصوص ارزيابي و تاييد اختراعات و همچنين ماده 45 قانون برنامه چهارم توسعه، اين دستگاه داراي وظايفي در اين قلمرو است. در اين پژوهش نقش هاي ده‌‌گانه آموزش عالي در نظام حقوق مالكيت فكري تدوين و ديدگاه پاسخگويان درباره ميزان اهميت هريك تدوين شده است. يافته‌ها مويد اهميت بالاي كليه نقش‌ها وكاركرده از نظر پاسخگويان است. در كنار اين تلاش، تجارب عملي26 دانشگاه معتبر جهان در زمينه حقوق مالكيت فكري با تاكيد بر مبحث اختراعات با رويكرد تطبيقي جمع بندي شده است. تجارب دانشگاه‌ها نشان مي دهد جوهره اصلي فعاليت دانشگاه‌ها ايجاد يك نظام حمايتي است تا بتوان ايده ها و پژوهش ها را به سطح تجاري‌سازي و خلق ثروت رهنمون شد. انواع اين حمايت‌ها عبارت است از: مشاوره، تسهيل تجاري‌سازي، كمك به صدور مجوز، حمايت از بازاريابي، پيگيري امور ثبت اختراع، ارزيابي اختراعات دانشگاهي، كمك هاي مالي، استانداردسازي، انگيزش، رسيدگي به دعاوي، تهيه اسناد حقوقي و كنترل قوانين. در نهايت دو سنخ اروپايي و آمريكايي شناسايي شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهند در ايران، آنچه درعمل اتفاق افتاده عمدتاً ارايه مشاوره و خدمات حقوقي، يعني الگوي اروپايي بوده، نه الگوي امريكايي كه تاكيد بر كمك به تجاري‌سازي دارد.

intellectual property is the right, which has the economic value of transaction; however here the subject matter is not any definite material object. Iran has been poorly developed in intellectual property so that it lags behind others about one or two decades in this regard. According to the third clause of Article 2 of the Act concerning objectives and duties of Ministry of Science about evaluation and approval of inventions, and also Article 45 of the Act concerning the Fourth Program of Development regarding designing the comprehensive system of intellectual property by Ministry of Science, this system has important duties beyond this sector in this domain. In this research, the tenfold roles of higher education in the intellectual property system are formulated, and the respondents’ viewpoints about the degree of importance of each are compiled. Beside these efforts, the practical experiences of 26 prestigious universities in the world the area of intellectual property with emphasis on the subject of invention are aggregated. At last, a collection of strategic suggestions to promote the role of Iranian higher education in intellectual property is presented.