مباني دادرسي بدون كيفرخواست درنظام‌هاي حقوقي ايران و انگلستان

Bases of Trial without Indictment in Iranian and England Legal Systems

رسيدگي بدون كيفرخواست يا اختصاري يكي از ساز و كارهايي است كه نظام هاي حقوقي به منظور تامين سرعت در رسيدگي‌هاي كيفري با حذف پاره اي از تشريفات رسيدگي، پيش بيني كرده اند. اين شيوه عمدتاً ناظر به جرايم سبك بوده، حذف اين تشريفات به گونه اي صورت مي‌پذيرد كه به اصول دادرسي عادلانه خللي وارد نكند. دادرسي بدون كيفرخواست در نظام حقوقي ايران شامل دادرسي مستقيم در دادگاه، جلب به دادرسي توسط دادگاه و ادعاي شفاهي دادستان در دادگاه است كه در اين ميان دادرسي مستقيم كه بحث برانگيزترين شيوه دادرسي بدون كيفرخواست به شمار مي‌آيد ناظر به عدم مداخله نهاد دادسرا در امر تحقيقات مقدماتي بوده، در اين شيوه، تحقيقات مقدماتي نيز به عهده مرجع رسيدگي است. عدم تفكيك نهاد تحقيق از نهاد رسيدگي، بي-طرفي نهاد رسيدگي را با ترديدهاي جدي مواجه مي‌سازد. از سوي ديگر، توسعه قلمرو دادرسي بدون كيفرخواست در نظام حقوقي ايران به مجازات‌هاي شرعي مانند حد زنا و لواط كه بعضاً منتهي به سلب حيات و رجم مي‌گردد و همچنين اعطاي صلاحيت گستره به دادگاه‌هاي بخش كه در جرايم خارج از صلاحيت دادگاه كيفري استان به شيوه بدون كيفرخواست مبادرت به رسيدگي و صدور حكم مي كنند گستره اين نوع دادرسي را در ايران از منظر دادرسي عادلانه مواجه با ابهامات قابل توجه كرده است. اين امر در حالي است كه در نظام حقوقي انگلستان دادرسي بدون كيفرخواست ناظر به حذف هيات منصفه از رسيدگي كيفري دادگاه صلح در برخي جرايم نسبتاً سبك و بدون نقض بي طرفي مرجع رسيدگي است. در اين مقاله ضمن بررسي ويژگي‌هاي اين الگوي دادرسي به چرايي گستره و تمايزات اين الگوي دادرسي در نظام‌هاي حقوقي ايران و انگلستان خواهيم پرداخت.

A proceeding without indictment or summary proceeding is a mechanism, which is provided by the legal systems in order to expedite criminal proceedings through elimination of some procedures. It is primarily relevant to minor offences, and applied without violating the principles of fair trial. In Iran, the proceedings are related to non-interference of the office of public prosecutions in the preliminary investigations of these cimes, which are conducted by the courts. This non-seperation of investigation and trial authorities makes serious doubts on impartiality of the courts. On the other hand, extending the scopes of these proceedings in Iranian legal system to Islamic punishments such as death and stoning for sodomy and adultery in some cases, and granting extensive powers to district courts, which handle crimes outside the jurisdiction of the Provincial Criminal Courts without indictment, have caused these proceedings being faced with significant uncertainty from the perspective of fair trial. However, in the legal system of England, proceedings without indictment are related to elimination of jury in Peace Courtsfor some minor crimes, which are conducted without violating the impartiality of the proceeding authority. The article examines characteristics of these proceedings in the legal systems of Iran and England.